ميشنيديم و يا تعقل ميکرديم، اهل اين آتش سوزنده نميشديم.
وَ مَثَلُ الَّذِينَ کَفَرُوا کَمَثَلِ الَّذِي ينْعِقُ
بِمَا لاَ يسْمَعُ اِلاَّ دُعَاءً وَ نِدَاءً صُمُّ بُکْمٌ عُمْي فَهُمْ
لاَ يعْقِلُونَ[1]؛ مثل ناگرويدگان به حق مانند مَثَل حيواني است
که کسي در گوش او آواز کند و او جز بانگي و صدايي چيزي نشنود، اينانکر و
لال و کورند و هيچ نميانديشند.
وَ اِذَا نَادَيتُمْ اِلَي الصَّلاَهِ اتَّخَذُوهَا هُزُواً وَ لَعِباً ذلِکَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَ يعْقِلُونَ[2]؛ هنگامي که آنان را به نماز دعوت کنيد، آن را به مسخره و بازيچه ميگيرند؛ زيرا اينان کساني هستند که تعقل و تفکر نميکنند.
اَلَمْ اَعْهَدْ اِلَيکُمْ يا بَنِي آدَمَ اَن
لاَّتَعْبُدُوا الشَّيطَانَ اِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌ مُبِينٌ، وَ اَنِ
اعْبُدُونِي هذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ، وَ لَقَدْ اَضَلَّ مِنْکُمْ
جِبِلاً کَثِيراً اَفَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ[3]؛ اي فرزند
آدم! آيا با شما پيمان نبستم که شيطان را نپرستيد، زيرا دشمن آشکار شماست و
مرا بپرستيد، که راه راست همين است؟ و البته بسياري از شما را گمراه
کرد؛ مگر به عقل درنمييافتيد؟
تنها دانشمندان دربارهي پديدهها و آيات الهي تعقل و تفکر ميکنند:
مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللهِ اَوْلِياءَ
کَمَثَلِ الْعَنْکَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيتاً وَ اِنَّ اَوْهَنَ الْبُيوتِ
لَبَيتُ الْعَنْکَبُوتِ لَوْ کَانُوا يعْلَمُونَ، اِنَّ اللهَ يعْلَمُ مَا
يدْعُونَ مِن دُونِهِ مِن شَيءٍ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَکِيمُ، وَ تِلْکَ
الْاَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَ مَا يعْقِلُهَا اِلَّا
الْعَالِمُونَ[4]؛ مثل آنان که غير خدا را دوستان خود ميگيرند،
مثل عنکبوت است که خانهاي بساخت؛ و کاش ميدانستند که سستترين خانهها
خانهي عنکبوت است. خداي يکتا ميداند که چه چيزهايي را غير او به خدايي
ميخوانند و اوست پيروزمند و حکيم. اين مثلها را براي مردم ميزنيم و
آنها را جز انديشمندان در نمييابند.
3-3-1. قلب
قلب در قرآن کانون فطرت و مظهر و تجليگاه روح معرفي شده است و مفهومي اختصاصيتر و محدودتر از نفس دارد.