نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 294
براي مثال ، هر گاه حرکت برخي سيارات در بعضي مدارات خاص که به
معناي مجذوب بودن آن ها نسبت به مرکزي مخصوص است ، مشاهده شود ، از فعليّت
حرکت و در نتيجه مجذوبيّت آن ها ، به فعليّت جرمي که جاذب آنهاست ، پي برده
مي شود و از مقدار مجذوب بودن آن ستارگان ، به اندازه جاذبه اي که در مرکز
اقتدار است ، استدلال مي شود ؛ بدين ترتيب ، برخي ستارگان ديگري ثابت مي
شود که چه بسا به دليل بزرگي جرم و در اثر قدرت جاذبه ، فرصت گريز به نور
را نيز از حلقه مرکزي خود نمي دهند ، در نتيجه به رصد نيامده و با چشم
مسلّح ديده نمي شوند .
در برهان فطرت از شيوه اي نظير آنچه در نجوم براي اثبات برخي
ستارگان به کار مي رود ، استفاده شده و از اين طريق به اثبات واقعيتي
پرداخته مي شود که محبوب مطلق آدميان بوده و اميد او را هنگامي که از همه
امور قطع اميد نموده است ، تأمين مي نمايد .
اوصاف و حالاتي که در برهان فطرت حد وسط قرار مي گيرند ، مي توانند اوصاف اضافي مختلفي باشند ؛ نظير محبّت يا اميد .
دو تقرير از برهان فطرت
انسان طوفان زده اي که کشتي او گرفتار امواج سهمگين دريا شده و
در هم شکسته است ، در حالي که همه اسباب و علل ظاهري و طبيعي از دسترس او
بيرون است و اميدي به استفاده از هيچ امر طبيعي و مادّي ندارد ، بلکه در
حالي که فرصت انديشه ، فکر ، تصور و مفهوم از او گرفته شده و مجالي براي
تدبر و تفکر ندارد ، در متن واقعيت و وجود خود ، همچنان اميد به کمک را
احساس کرده و رجا به نجات را از دست نمي دهد ؛ اين اميد که با دعا و
درخواست او همراه است ، يک حقيقت اضافي است و ناگزير براي آن ، طرف ديگري
است که اميد متوجه آن بوده و دعا به
نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 294