نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 293
بالايي هرگاه فعليت يابد ، طرف مقابل آن ، يعني پستي ، بالفعل
موجود خواهد بود ، و هر گاه بالايي بالقوه موجود باشد ، پستي نيز بالقوه
است . بين بالايي و پستي اضافه حقيقي است و بين بالا و پست که موصوف هاي آن
دو هستند ، تضايف مشهوري است .
پدري و فرزندي نيز دو وصف متضايف هستند و تا هنگامي که فرزندي
بالقوه موجود باشد ، پدري نيز بالقوه است و چون فرزندي بالفعل حاصل شود ،
پدري نيز فعليت مي يابد و با فعليّت يافتن وصف پدري ، ذات پدر نيز به آن
وصف ، بالفعل متصف مي شود ؛ يعني ذات پدر که انسان است ، قبل از فعليّتِ
وصف پدري ، مي تواند موجود باشد ؛ ليکن وصف پدر بودن براي آن ذات ، تنها
همراه با فعليّت وصف فرزندي پيدا مي شود ، و وصف فرزندي وقتي حاصل مي شود
که موصوف آن ، يعني ذات فرزند تکوّن يابد .
محبّت نيز حقيقتي اضافي است و طرف مقابل آن محبوب بودن است ؛ همان
گونه که پدري يا بالايي بدون فرزندي يا پستي فعليت نمي يابند ، محب بودن
نيز بدون وجود محبوب و همچنين محبوب بودن بدون وجود مُحبّ ، نمي تواند
فعليت داشته باشد .
آنچه درباره مثال هاي ياد شده بيان شد ، در مورد جاذب و مجذوب نيز
صادق است ؛ جاذب و مجذوب بودن دو وصف اضافي هستند و جاذب و مجذوب که موصوف
دو وصف ياد شده هستند ، همراه با يک ديگر به اين دو وصف متصف مي گردند و
اتصاف يکي از آن دو ، گواه و دليل اتصاف ديگري به وصف مقابل است و چون
اتصاف ، به عنوان يک امر وجودي متفرع بر تحقق موصوف است ، اتصاف يکي از آن
دو ، دليل اتصاف طرف ديگر به وصف مقابل و در نتيجه ، گواه بر تحقق و واقعيت
طرف مقابل است .
نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 293