نظم يا صناعي يا تکويني است ؛ نظم صناعي نظير هماهنگي قفسه هاي کتابخانه يا ساختمان و سازمان اجزاي يک راديو ، ساعت و نظم غير صناعي ، نظير ساختاري که اجزا و اعضاي بدن انسان دارد .

محل بحث در برهان نظم نوع صناعي آن نيست ؛ هر چند از اين نوع در تقرير قياس تمثيلي کمک گرفته مي شود ؛ مثلاً وقتي انسان در جزيره اي ساعتي را مشاهده مي کند ، نظم صناعي ساعت ، بيننده را به ناظم و سازنده آن راهنمايي مي نمايد و در تمثيل از مشابهت نظم تکويني با نظم صناعي بر وجود ناظم نسبت به نظم تکويني استدلال مي شود .

نظم گاه در محدوده اجزاي دروني بخشي از عالم در نظر گرفته مي شود و گاهي در ارتباط با همه عناصر هستي و در هر يک از اين دو صورت ، نتيجه اي که از برهان نظم گرفته مي شود ، در همان محدوده نظم خاص معتبر است .

به لحاظ هاي ديگري نيز مي توان نظم و هماهنگي را تقسيم نمود ؛ مانند اين که نظم و هماهنگي گاه در پيوند و ربط بين فعل و فاعل مشهود است ؛ به اين معنا که سلسله حوادث به گونه اي يکنواخت تکرار مي شود ؛ مانند آتش که همواره آب را گرم مي کند و اين نوع از نظم را نظم علّي ناميده اند و گاه در غايت واحدي که اعضاي مختلف در جهت تحصيل آن سازمان مي يابند ، يافت مي گردد و اين نوع نظم را نظم غايي نام گذارده اند ، و گاه نظم در نحوه اي از هماهنگي است که حسن و زيبايي خاصي را پديد مي آورده ؛ البته اين گونه از تقسيم ها از حصري عقلي برخوردار نبوده و برخي اقسام آن نيز مي توانند متداخل باشند .

برهان نظم بر مدار نظام فاعلي و غايي

يکنواختي افعالي که از هر فاعلي سر مي زند ، اگر به مسانخت فعل يا فاعل