نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 194
وابستگي او افزوده شده ؛ چندان که فقير در هيچ حالي ، شأنيت بهره وري از غنا را که از اوصاف مختص به واجب است ، پيدا نمي کند .
توضيح آنکه خداوند غنيّ است و ماسواي او محتاج هستند و نسبت اين دو
با هم نسبت عدم و ملکه نيست ، زيرا هيچ موجود امکاني از لحاظ شخص ، صنف ،
نوع يا جنس ، قابل وجود واجب و غنيّ محض نيست و تحقق طرف مقابل براي موجود
امکاني محال است ، بنابراين تقابل اين دو با هم تقابل سلب و ايجاب است ، نه
عدم و ملکه .
نفوذ و گسترش فقر به جميع ابعاد وجود ممکن موجب مي شود تا ارايه و
حکايتي که ممکن نسبت به ذات غني و مستقل دارد و همچنين آگاهي و معرفتي که
انسان و ديگر موجودات به او پيدا مي کند ، از شئون و ظهورات همان ذات شمرده
شود و اين معنا مفاد همان عبارت بلند است که « دلّ على ذاته بذاته »[1]؛ يعني او همان کسي است که به ذات خود بر ذات خود دلالت و راهنمايي مي نمايد .
امتيازهاي برهان امکان فقري
برهان امکان فقري به شرحي که گذشت ، ضمن مبرّا بودن از کاستيهاي
براهين پيشين ، از نتايج و آثار بيشتري برخوردار است ، زيرا برهان حدوث و
حرکت ، حتى در فرضي که با حرکت جوهري تتميم شوند ، فقط در حوزه موجودات
مادّي جريان داشته و تنها به مبدئي غير مادّي براي موجودات مادّي دلالت مي
نمايند و برهان نظم نيز به شرحي که از اين پس خواهد آمد ، بر فرض تمام بودن
آن ، گرچه به موجود مادّي و متحرک اختصاص نداشته و موجودات مجرد را نيز
شامل مي شود ؛ ليکن در مورد مجموعه اي که از ساختار و غايت واحد برخوردارند
، اقامه مي شود ؛ حال آنکه