اين آثار ظاهرى و اما اگر اين حديث بصورت صيغه مجهول خوانده شود : الصوم لى و انا اجزى به . و باين معنا باشد كه من خودم جزاى روزه دارم . ملاقات و لقاء و شهود من , جزاى او است . دلالت روشنى دارد ليكن درست همان قرائت معلوم است نه مجهول دعاهاى سحرهاى ماه مبارك رمضان انسان را به اين مقام دعوت مى كند . صائم در دعاى سحر از خداوند جمال تام مى خواهد : اللهم انى اسئلك من جمالك باجمله و كل جمالك جميل [43] . هر چه غير خداست در معرض زوال و تغير است .

نظامى گنجوى شاعر معروف در خمسه اش جريان عشق مجازى و حقيقى را كه تبيين مى كند [44] , مى گويد در پايان امر كه ليلى مريض شد به مادرش وصيت كرد چون بزرگان از اين افسانه ها و داستان ها معارف بلند در نظر داشتند گفت مادرم پيام مرا به مجنون برسان و به او بگو اگر خواستى به كسى علاقه پيدا كنى به يك موجودى كه با يك تب از بين مى رود دل نبند . حيف انسان است كه به متغير دل ببندد . انسان نه به خودش نه به غير خدا , آنچه كه متغير است , دل نبندد . هر چه غير خدا است نمى تواند جزاى انسان باشد . جزاى روزه دار لقاى حق است . به ما گفته اند جمال مطلق را در سحرهاى ماه مبارك رمضان , بخواهيد . و به گوش دادن بسنده نكنيد زيرا گوش دادن غير از خواستن است . چه مقام بلندى براى انسان ميسور بود كه به ما گفتند بگوئيد : ( اللهم انى اسالك من نورك بانوره و كل نورك نير ) [45] . چرا اين ها را در ماه مبارك رمضان به ما آموختند ؟ براى اينكه