آنكه از خلق شجاعت برخوردار است , وظيفه او بيشتر است . اگر خداى سبحان به
كسى نعمت شجاعت داد , در برابر اين نعمت مسئوليتى هم تعبيه شده است و آن
فداكارى در راه خدا است . اينها بعنوان زكات است . اگر زكات آن نعمت را داد
, اين زكات بصورت نورانى در قبر با او محشور مى شود و طرف چپ او مى ايستد و
نمى گذارد از آن طرف آسيبى به او برسد . و آن صورت نورانى كه روبروى او
ايستاده است مى گويد من روزه او هستم . اگر كسى براى رضاى خدا روزه گرفت باطن
و سر مثالى اين روزه بصورت نورانى در قبر جلو او قرار مى گيرد . و آن صورت
نورانى كه پشت سر او است و نمى گذارد از پشت به او آسيبى برسد , مى گويد من
حج و عمره او هستم .
در مراسم حج وقتى آن شخص خدمت امام سجاد عليه السلام عرض كرد حاجى ها
زيادند ولى ضجه ها كم است :
كثر الضجيج و قل الحجيع .
حضرت فرمود اين چنين نيست :
قل الحجيج و كثر الضجيج
[12] , حاجى ها كم اند , ناله ها زياد است , آنگاه باطن آن افراد را نشان
اين شخص داد . اين شخص در همان عالم وقتى نگاه به سرزمين عرفات كرد ديد اين
سرزمين وسيع عرفات پر از حيوانات است و در بين اينها چند نفرى انسان است .
هر كسى باطنى دارد كه با باطن اعمال او متحد است . حضرت در همان سرزمين
عرفات باطن افراد زيادى را نشان اين شخص داد تا بفهمد كه همه آنها انسان
نيستند . عامل با عملش متحد است :
يحشر الناس على نياتهم
[13] . هر كسى با نيتش محشور مى شود . باطن اينها را امامان معصوم عليهم
السلام مى بينند و احيانا به ديگران نشان مى دهند .
و اما آن نورى كه پائين پاى او است مى گويد من نيكى هائى هستم كه تو به
برادران مؤمن روا داشتى , خيرى كه به ديگران رساندى به اين صورت نورانى در
آمده است . هر خيرى كه انسان به ديگرى مى رساند به صورتى نورانى در مى آيد و
[12]سفينة البحار , ج 2 , ص 71 , ماده ضجيج , اثبات الهداة , ج 5 , ص 39 .
در اين باره از امام صادق عليه السلام نيز چنين عبارتى نقل گرديده است : تفسير
برهان , ج 2 , ص 350 , ج 5 , ص 123 ,
[13]تفسير درالمنثور , سيوطى , ج 6 , ص 307 , ذيل آيه
فتاتون افواجا
, و تفسير مجمع البيان ذيل همين آيه , المواعظ العدديه , باب هفتم , ص 213 ,
حديث 1 .