گفتار نوزدهم

خداوند متعال فرمود : و اعبد ربك حتى ياتيك اليقين [1] . اين سر همه عبادات است . به يقين رسيدن يعنى به پايان نهائى عبادت و به كمال عبادت رسيدن . به سر عبادت رسيدن نه به اين معنا است كه عبادت كن تا به يقين برسى و اگر به يقين رسيدى ديگر عبادت لازم نيست تا به معناى غايت باشد , بلكه به معناى فائده و منفعت است . يعنى اگر خواستى يقين پيدا كنى راهش عبادت است و اگر خواستى يقين پيدا كنى به اين كه عالم مبدء و معاد و راهى دارد و سرنوشت انسان چيست , راهش عبادت است . بدون عبادت ممكن نيست كسى به اسرار عالم پى ببرد . بدون عبادت ممكن نيست كسى آغاز و انجام عالم را بشناسد و يقين پيدا كند بلكه همواره در ترديد است . كافر و منافق همواره در شك و ترديداند و هيچ بلائى بدتر از شك و ترديد نيست كه انسان را سرگردان مى كند . وقتى خداى سبحان عذاب منافقين و كفار را تبيين مى كند مى فرمايد : فهم فى ريبهم يتردون . اينها در شكشان سرگردان اند و راه خروج ندارند , همواره در يك مدار بسته دور مى زنند . ترديد , آن رد مكرر است . كسى كه راه بلد است مردد نيست , از آن راهى كه آمد برمى گردد . كسى كه راه بلد نيست , بيراهه مى رود , چون بيراهه مى رود , برمى گردد دوباره حركت مى كند , اين رد مكرر را ترديد مى گويند . باب ترديد و باب تردد رد مكرر است . و رد مكرر در اثر نابينائى است . كسى كه راه را نمى بيند