گفتار هفدهم

ظاهر انسان با ظاهر عبادات و باطن انسان با باطن عبادت در ارتباط است . يك انسان ناقص از ظاهر عبادات برخوردار است و يك انسان كامل از باطن عبادت برخوردار مى باشد و هر انسانى در قيامت بصورت آن اخلاق و ملكات درونى خود محشور مى شود . اگر اهل عبادت بود و به اسرار عبادت رسيد , در قيامت به بهترين چهره هاى نورانى محشور مى شود , و اگر جزء افراد عادى بود , بصورت يك انسانى در مى آيد كه فقط جلوى پاى خود را مى بيند و به اندازه خود نور مى دهد , و اگر معاذ الله اهل عبادت نبود , بصورت ملكات ديگرى در مى آيد كه خودش آن ملكات را تحصيل كرده و پرورانده است , او بصورت انسان محشور نمى شود .

در روز قيامت انسانها بصورتهاى گوناگون محشور مى شوند . وقتى نفخ صور شود , فوج فوج و گروه گروه به قيامت مى آيند : يوم ينفخ فى الصور فتاتون افواجا . [1] ذيل اين آيه مباركه از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم نقل شده است كه عده اى در قيامت بصورت حيوانات محشور مى شوند و اسامى آن حيوانات را هم در اين روايت برده اند [2] . آنها كه بصورت حيوانات محشور مى شوند براى آن است كه سر آنها در دنيا حيوانى بود , خوى و ملكات آنها ملكات حيوانى بود :