مراحل سقوط

توضيح آنكه گروهى از مردم تنها به فكر تن پرورى و استمتاع از مواهب طبيعى هستند و بعض ديگر سرگرم اوهام و خيالات مى باشند , اينان از عالم انسانيت بهره اى ندارند , بلكه در حد حيوانيت زندگى مى كنند , چرا كه در حيوان , هم لذايذ مادى هست و هم لذايذ خيالى . او از رياست و از پيروزى خصمانه لذت مى برد , كما اين كه اگر ضعيفى را زير چنگالش خرد كند , مسرور مى شود , و اين همان خوى حيوانى است , چرا كه گرگ وقتى به گله يى حمله مى كند به مقدار رفع گرسنگى خود نمى درد , بلكه به مقدار ارضاى قوه غضب خود گوسفندان را پاره پاره مى كند , وگرنه براى سير شدن شكم , دريدن يك گوسفند كافى بود . پس اين صفات , از صفات گرگ است كه در آدميان هم يافت مى شود .

انسان وقتى از حريم انسانيت طرد شد اول به وادى حيوانيت مى افتد , از اين مرحله پايين تر آن است كه كارى به جنگ و ستيز و لذايذ خيالى و عاطفى نداشته بلكه فقط تن پرورى مد نظر اوست , و چنين موجودى همانند درخت و گياهى زندگى مى كند .

از اين مرحله نازل تر , عالم جماد است كه نه نفعى براى خود دارد و نه از براى ديگران . از اين پست تر كه ژرف ترين دره سقوط است , اين است كه هيچ خيرى از او صادر نشود . براى اين كه گاهى از دل سنگ , چشمه هاى زلال و فياضى مى جوشد و او اين خاصيت را هم ندارد .