نام کتاب : نامه ها و برنامه ها نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 223
جواب نامه ايست كه به دوستى ارسال داشتيم :
هو
با سلام و دعا مصحف كريم را گشوديم سوره يوسف از زبان حضرت يعقوب عليه
السلام آمده است( : و لا تيأسوا من روح الله) . اهم مطالب در طليعه امر دو
چيز است : يكى توحيد و ديگر معرفت نفس كه تواند مظهر اتم وى گردد .
اما توحيد اين كه سالك با قدم معرفت بجايى رسد كه جمع بين تفرقه و جمع كند ,
و تنزيه از تنزيه و تشبيه نمايد . همان طور كه كشاف حقايق امام به حق ناطق
حضرت جعفر صادق عليه السلام فرموده است( : الجمع بلا تفرقة زندقة , و التفرقة
بدون الجمع تعطيل , و الجمع بينهما توحيد) . و اين توحيد حقيقى اسلامى است و
كلام وحى بدان ناطق است كه( هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن) . در بيان آن
به تمثيلى اكتفاء مى كنيم خاك بر فرق من و تمثيل من : در عالم رؤيا آنچه كه
مشاهده مى گردند همه از منشئات نفس اند پس قائم به نفس و از شئون وى اند , و
چون نفس موجود حى مدرك عالم به ذات خود است شئون وى اند , و چون نفس موجود
حى مدرك عالم به ذات خود است شئون او نيز با همه كثرتى كه دارند حى و
مدرك اند و در واقع يك حقيقت به نام نفس است كه به صور كثيره درآمده است و
خود با اين كه همه است فوق همه است . اين كثرت صور منافى با وحدت شخصيه
نفس نيست بلكه هر چه صور بيشتر باشند دلالت بر قوت وحدت نفس مى كنند . و
نفس بر جميع اين صور كثيره قاهر است و همه آنها مقهور وى , پس نفس هر يك
آنها است كه جز شئون نفس نيستند و هيچيك آنها نيست كه نفس در حد هيچيك
نام کتاب : نامه ها و برنامه ها نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 223