فذلكه اين تقرير مذهب متاخرين مشاء در وجود اين كه :

الف وجود اصل در تحقق و ماهيت اعتبارى است

ب وجودات حقائق متباينه بتمام ذواتها البسيطه اند

ج وجود مطلق عام عارض لازم وجودات خارجيه متباينه است , و محمول است بر آنها اما محمول من صميمها نه محمول ضميمه اى

د اطلاق وجود عام بر وجودات خارجيه متباينه على سبيل تشكيك است كه لازم واحد است و ملزومات متعدده و متباينه

ه تشكيك عارض بر وجود عام و وجود عام عارض بر ملزومات كه وجودات خارجيه متباينه اند , مى باشد

و از اين ملزومات يعنى وجودات خارجيه متباينه يكى از آنها كه واجب تعالى است صرف وجود است به اين معنى كه ماهيت ندارد و جز وى , كل ممكن زوج تركيبى من وجود و ماهيه

اين توحيد كه از متاخرين مشاء نقل كرده ايم , تنزيهى است در عين تشبيه , يعنى حق سبحانه را از صفات و احوال موجوداتى تنزيه كرده اند , و به مجردات و مفارقات نوريه تشبيه نموده اند هر چند كه فقط در واجب تعالى قائل به تاكد وجودى و انيت محضه اند و او را فوق تمام مى دانند نه مطلق مفارقات را , و از جهاتى عديده اشكالاتى بر آنان روى مى آورد , از آن جمله در علم بارى تعالى به جزئيات كه علم بدانها را بر سبيل كلى قائل شده اند و از آن جمله در فهم پيدايش و ربط كثير به واحد و تماميت برهان بر آن اضطرابى شگفت در كلمات خود نمودار كرده اند و و و

اعتراض بر قول به طبيعت واجبه بدان نحو كه مشاء پنداشته است

اهل تحقيق اعنى كمل اهل توحيد كه از منبع ولايت ارتواء مى نمايند , و از منطق وحى خبر مى دهند و بدان انتماء مى نمايند , بر مبانى توحيدى فلسفه رائج مشاء ,