نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 82
درس 28 : دائره اول السموت , يا دائره مشرق و مغرب , يا الدائرة التى
لاسمت لها
درس دهم در بعد كوكب بود , و يازدهم در عرض آن , و سيزدهم در طول آن . و
دانسته شد كه مبدء بعد كوكب معدل النهار است , و مبدء عرض آن منطقة البروج ,
و مبدء طول آن اول حمل از دائرة منطقة البروج .
اينكه سخن در سمت كوكب و مبدء سمت آنست . جمع سمت سموت است مثل رخت
و رخوت , و شرط و شروط و نظائر آنها . و دائره اول السموت مبدء سمت است كه
اول
سموت است . در بسيارى از كتابها اول السموت به اول السموات تحريف شده است
كه كاتب يا حروف چنين آنرا سماوات جمع سماء پنداشته است .
دائره اول السموت عظيمه اينست كه بدو قطب افق كه دو نقطه سمت رأس و سمت
قدم است , و بدو قطب دائره نصف النهار كه دو نقطه مشرق و مغرب است گذرد .
و دو قطب او دو نقطه تقاطع افق و نصف النهار يعنى دو نقطه شمالى و جنوبى بر
دائره افق بود .
سمت كوكب يا سمت هر نقطه مفروض بر سطح فلك اعلى , قوسى است از دائره افق
محصور ميان نقطه تقاطع دائره ارتفاع و افق , و نقطه تقاطع دائره اول السموت و
افق , و آن هرگز از ربع دور زيادت نبود . و در پيش دانسته ايم كه دائره افق به
دو نقطه شمال و جنوب , و به دو نقطه مشرق و مغرب به چهار ربع متساوى منقسم
است , آن ربعى كه بين دو نقطه شمال و مشرق است
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 82