نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 66
.
درس 23 : وتد السماء و وتد الارض
چنانكه دائره نصف النهار هر يك از دائره معدل النهار و دائره افق را به
تناصف تقاطع مى كند , دائره منطقة البروج را نيز بر دو نقطه متقابل تنصيف
مى كند يكى را كه فوق الارض است عاشرو و تدالسماء , و ديگرى را رابع و وتدالارض گ
ويند .
رابع و عاشر بدين سبب گويند كه هر گاه برج را از طالع به توالى شماره نمايند
اين برج چهارم و آن برج دهم است . و وتد به معنى ميخ است كه فلك را يعنى
مجموع كره عالم جسمانى را تشبيه به خيمه نموده اند كه به چهار ميخ طالع و سابع
و عاشر و رابع قائم باشد .
اوتاد اربعه را در تسوية البيوت يعنى استخراج خانه هاى دوازده گانه كه آنرا
زايچه و زايرجه نيز گويند و براى طالع سنه و مواليد و مانند آنها در احكام نجومى
بكار
دارند , اهميتى به سزا است . و به تعبير ملا عبدالعلى بيرجندى در شرح زيج الغ
بيك : اين چهار خانه را اوتاد بجهت آن گويند كه مدار احكام بر اين چهار خانه
است .
از ارباب لوح و قلم به نظم و نثر تعبير فلك به خيمه , و خيمه افلاك , و خيمه
معلق , و خيمه نيلگون , و خيمه پيروزه گون , و خيمه فيروزه و نظائر آنها بسيار
آمده است :
عارف سنائى غزنوى گويد :
ببين بارى كه هر ساعت ازين پيروزه گون خيمه *** چه بازيها برون آرد همى زين
پير خوش سيما
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 66