مطلب ديگر در عبارت خواجه اين كه فرمود : هر نقطه كه بر روى زمين فرض كنند . . . الخ عبارت فوق , تعريف افق حقيقى است زيرا كه شخص را در مركز زمين قائم فرض كرده است و نقطه مفروض بر سطح كره ارض را سمت راس وى , و آن نقطه ايست كه به سطح اعلاى فلك بروج نزديكتر از نقطه سمت القدم است .

نتيجه اين كه در اين تعريف , دائره افق عظيمه اى بود كه مركز زمين كه مركز عالم است در سطح وى و مركز وى خواهد بود و عالم جسمانى بدان به دو نيمه برابر قسمت شود .

حال بدان كه در مسائل رياضى , چون قوسى از دائره افق ضلع مثلثى قرار گيرد , آن قوس بايد از دائره افق حقيقى بوده باشد كه از دوائر عظام است چنانكه در آغاز درس نهم بدان اشارتى شده است .

چنانكه در آخر درس شانزدهم گفته آمد , دائره افق به حقيقى و حسى و ترسى قسمت مى شود , دائره افق حقيقى را كه اصل است و ملاك در مسائل رياضى است دانسته ايم , حالا سزاوار است كه به هر يك از افق حسى و ترسى آگاهى يابيم .