درس 57 : هيئت مجسم

به تعريف دوائر عظام مشهور , و نيز برخى از دوائر صغار , و بمسائل و احكامى هيوى در پيرامون مباحث آنها آشنا شده ايم , و باز نوبت بحث آنها به روى آوردن اغراضى خاص پيش مى آيد . اكنون بر سرآنيم كه به همين روش به روش ستارگان آشنا شويم , و ثابت و سيار آنها را بشناسيم , و قدر هر يك را بدانيم , و فرق بين برج و صورت را بگذاريم , و پاى بر فرق فرقدان بنهيم , و مطالبى را كه در نظر داريم برشته نوشته درآوريم , و با راهنمايى اطلسهاى سماوى چهره دلگشا و جانفزاى آسمان را در شب تماشا كنيم , و با شاهدان سپهر برين همنشين گرديم , و با كاروان جهان پيماى شبرو همسفر باشيم , و با زمزمه دفتر دل هم آهنگ كه :

بسى با نقشه هاى آسمانى *** نمودم آسمان را ديده بانى

بسى شبها نشستم گاه و بيگاه *** كه از سير كواكب گردم آگاه

بقدر و طول و عرض و برج و صورت *** جهتها يك بيك مى يافت صورت

من و ماه و شبانگاه و ستاره *** بروى يكديگر اندر نظاره

مرا با شاهدان آسمانى *** به شبها بود بس راز نهانى

بسويم صورت هر يك ستان بود *** ستان بود و چه نيكو دلستان بود

مرا صورت بدانها هم ستان بود *** تفاوت از زمين تا آسمان بود

برمز عاشقى چشمك به چشمك *** شدم تا آشناى با يكايك

زمينى آسمانى شد چنانه *** نبينى فاصلى اندر ميانه

كه اينكه نقشه اى از آسمانم *** چو بينى اطلس بى نقش جانم