بيرونى درباره رود گنگ در كتاب تحقيق ماللهند گويد :

و من اعتقاد الهند فى نهر گنگ ان مجراه كان فى القديم على ارض الجنة و ان گنگ لما حصل على الارض انفسهم سبع شعب الخ . ( ص 217 ط حيدرآبادى دكن )

و نيز در بيان گنگ دژ افراسياب در تحقيق ماللهند فرمايد :

فأما ژمكوت فهو فى الموضع الذى يذكر يعقوب و الفزارى ان فى البحر فيه مدينه تسمى( تارة) و لم اجد لهذا الاسم فى كتب الهند اثرا بتة , و لان( كوت) اسم القلعة و( ژم) هو ملك الموت فانه يراح منها روائح( گنگدژ) الذى بذكر الفرس أن( كيكاوس) أو( جم) بناه فى اقاصى المشرق وراء البحر , و ان( كيخسرو) عبر اليه فى اثر( فراسياب) التركى و اليه ذهب وقت التزهد و الخروج من الملك , و ذلك لان( دز) بالفارسية اسم القلعه , و على هذا الموضع وضع ابومعشر البلخى زيجه . ( ص 259 ط 1 )

و نيز در ماللهند گويد :

فاما الهند فيرون من حق جنة الميت على الورثه ان تغسل و تعطر و تكفن ثم تحرق بما امكن من صندل او حطب و تحمل بعض عظامه المحترقه الى نهر( گنگ) و تلقى فيه ليجرى عليهما كما جرى على عظام اولاد( سكر) المحترقة فانقذهم من جهنم و حصلهم فى الجنة . ( ص 479 )

آن كه بيرونى فرمود : ابومعشر بلخى در گنگدژ زيج خود را بنا نهاده است , ماخذ گفتار بيرجندى در ابتداى درس قبل ( 41 ) است كه( : و كان هناك رصد حكماء الهند على ما قيل) . ابومعشر جعفر بن محمد بلخى متوفاى رمضان 272 هق , از كتب او كتاب زيج الهزارات , و كتاب زيج القرانات و الاحتراقات و كتب بسيار ديگر . ( ص 335 و 336 فهرست ابن النديم ط تجدد )

و آن كه دژ گنگ را به افراسياب نسبت داده است , در اين باره حكيم ابوالقاسم فردوسى در جنگ كيخسرو و افراسياب پس از هزيمت افراسياب و رسيدن وى به گنگ دژ كه از آن تعبير به گنگ بهشت هم كرده است , و پناه