نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 144
درس 40 : طول بلد و مبدأ طول
مطالبى كه در معرفت عرض بلد و جز آن بعرض رسانده ايم اصول و امهاتى اند كه
بايد آنها را اساس در تعليم و تعلم علم شريف هيئت دانست , و عيون مسائلى اند
كه اتفاقى همه دانشمندان فن از قديم و حديث اند , چنانكه بقدر قطميرى در آنها
اختلاف ندارند , و با مسائل رياضى مبتنى بر مثلثات كروى در پيرامون آنها كه در
پيش است شيرين تر و دلنشين تر مى گردند , و برخى از سؤالات از ناحيه كرويت
تام ارض و عدم آن در بعد عنوان مى شود , حال در تعريف و تحصيل طول بلد گوييم
:
تعيين هر نقطه روى كره زمين اعم از بر و بحر را بايد از دو قوس تحصيل كرد .
مثلا آن نقطه را در نظر بگيريد مكه مكرمه , و ما كه اكنون در مدينه فاضله قم
هستيم
, هر گاه بخواهيم بسمت آن نقطه مفروضه كه مكه مكرمه است قرار بگيريم , بايد از
طريق معرفت طول و عرض دو شهر ياد شده سمت مذكور را بدست آوريم , چنانكه
بزودى دانسته مى شود . و به عبارت كوتاه بسيار بلند شيخ رئيس در دانشنامه
علائيه
( : به هر نادانسته اى راهى است كه به وى دانسته شود) . از دانستن طول و عرض
, دو قوس ياد شده تحصيل گردد , و از آن دو , تعيين نقطه مفروض , خواه در
استخراج آن از اعمال رياضى با مثلثات كروى , و خواه در استعلام از اطلسها و
نقشه ها و كرات مصنوعه ارضى به تفصيل و بيانى كه در پيش است .
كوتاهى سخن : در تعيين نقطه مفروض سماوى اعم از كوكب و غير آن , دو
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 144