responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن    جلد : 1  صفحه : 123
است .

تبصره :

عبارت زيج الغ بيك بدين صورت است( : و اگر ذات ظل دائر باشد ميل كلى را از اعظم ارتفاعات بكاهيم , تمام عرض بلد حاصل آيد , و اگر نتوان كاست عرض بربع رسيده باشد) .

ملا عبدالعلى بيرجندى در شرح زيج ياد شده در بيان جمله اخير يعنى( و اگر نتوان كاست) . . . گويد[ : يعنى اگر ميل كلى را از اعظم ارتفاعات نتوان كاست , عرض به ربع رسيده باشد , زيرا كه معدل النهار در آن عرض بر افق منطبق است و غايت ارتفاع آفتاب در آن عرض بقدر ميل كلى است , پس ميل كلى را از اعظم ارتفاعات نتوان كاست چه متبادر از كاستن آنست كه از منقوص منه چيزى باقى ماند , ليكن بعضى اهل حساب تفريق را به اين نوع تعريف كرده اند كه( : نقصان كردن عدديست از عددى كه كمتر از آن نباشد) و اين تعريف شامل مساوات نيز هست , و اظهر آن بود كه چنين گفتى كه : اگر اعظم ارتفاعات مساوى ميل كلى بود عرض آن موضوع ربع بود] . اين بود عبارت بيرجندى كه نقل كرده ايم , پس بايد صاحب زيج بهادرى كه از عبارت زيج الغ بيكى بدين عبارت( : و اگر اعظم ترين ارتفاعات مثل ميل كلى باشد عرض آن موضوع ربع دور بود) , ناظر به تعبير بيرجندى باشد كه گفت : و اظهر آن بود كه چنين گفتى . . . الخ . و علماى رياضى بعد از بيرجندى به مؤلفات وى ناظر تام دارند , و خود صاحب زيج بهادرى در ابتداى جامع بهادرى گويد([ : و از عهد قدوة المرتاضين مولانا عبدالعلى البيرجندى طاب الله ثراه , تا اين زمان كه تخمينا سه صد سال قمرى گذشته است . . . الخ . ( ص 3 ط 1 )

و بعضى از اساتيد اين كمترين مى فرمود كه : در علوم رياضى بعد از خواجه نصيرالدين طوسى , بايد بسراغ ملا عبدالعلى بيرجندى رفت .

مطلبى ديگر در بيان عبارت زيج بهادرى( : اگر بلد ذات ظل دائره باشد . . . ) و آن اينكه در درس 33 در قسم پنجم از آفاق هفتگانه كه عرض بلد بقدر تمام ميل كلى است دانسته شد كه اگر عرض بلد شمالى باشد , مدار راس السرطان اعظم

نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن    جلد : 1  صفحه : 123
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست