از ( افق اعلى ) و ( مقام او ادنى ) كه فراتر از همه فرشتگان است تا مرتبتى كه از سنگ پست تر است , مسير بى كران آمد و شد انسان در دو سوى ترقى و تنزل است

امتياز افراد يك نوع واحد به ماهيت نوعى آنها نيست بلكه به كمالات وجودى و شدت و ضعف هستى آنهاست , زيرا تشكيك در ماهيت اشياء جايز نبوده و مربوط به وجود آنها مى باشد

با آنكه امتيازات و مراتب زيادت و نقصان در اجسام , نباتات , حيوانات بسيار است وليكن امتياز و تفاوت در افراد هيچ نوع به اندازه آنچه در افراد انسان است وجود ندارد و سر مطلب اين است كه مراتب تنزل و ترقى هيچ نوع از موجودات به وسعت و گستردگى مراتب و مقامات تشكيكى وجود انسان نيست

حيوان مركب از جسم و جان است و داراى يك نفس متوسطى است كه از تجرد برزخى نمى گذرد و بيش از آن اوج نمى گيرد و اما انسان داراى روحى است كه به تجرد تام عقلى ميرسد

اذ قال ربك للملائكه انى خالق بشرا من طين , فاذا سوتيه و نفخت فيه من روحى فقعواله ساجدين

به ياد آر آن هنگام را كه خداوند به فرشتگان فرمود من بشرى را از گل مى آفرينم , پس چون او را با خلقت كامل بياراستم و از روح خود بر او دميدم همه بر او به سجده درافتيد

آنچنان كه از آيه فوق استفاده ميشود آدمى علاوه بر بعد خاكى