بنابراين كاملا روشن است كه ( ( عقيده ) ) و ( ( طرز فكر ) ) چيزى جز مبدأ پيدايش برنامه هاى عملى براى زندگى , نيست

طرفداران مذاهب و فلسفه هاى اجتماعى گوناگون نيز , اين حقيقت را پوشيده نمى دارند كه مقصود از ايده ئولوژى و طرز فكرى كه بمردم پيشنهاد مى شود , آنست كه مردم , آن عقايد را الهام بخش برنامه زندگى خويش قرار دهند و خط سير زندگى خود را با توجه به آن عقايد ترسيم نمايند , و بالاخره مقصود نهائى آنست كه مواد ايده ئولوژى پيشنهاد شده را جايگزين مواد عقايد دينى , و برنامه مولود آن عقايد را جايگزين برنامه هاى دينى سازند

مثلا كمونيسم , تنها يك سيستم اجتماعى نيست , بلكه زيربناى اين سيستم , يك ايده ئولوژى است كه مواد اساسى آن عبارتست از :

ماديت و اصالت ماده ( ماترياليسم )