همچنين است ذات وحدت حقيقى كه سبب ظهور كثرات عالم مى گردد امّا غبار تعدّد و تكثّر بر دامن وحدت كبريايى او نمى نشيند.

چون هر چه غير از وجود حقيقى است، نيست و فانى است پس حديث «ما سوى اللّه»[1] را به كنار بگذار; زيرا هر چه هست حق است و تو به وسيله عقل خود كه منوّر به نور الهى است موجودات و مُحْدثات را از قديم و واجب الوجود جدا كن و بدان كه هستى مطلق جز حق نمى باشد.

در باره اينكه ممكنات و محدثات عالم خيالى هستند و «نمودى» بى «بود» دارند هيچ شك و ترديدى نبايد داشت. زيرا با وحدت وجود كه «قديم» و واجب الوجود است، «دويى» محال و غير ممكن است.

عدم ‌ ب704

كثرت ‌ ب134و307

نسبت ‌ ارتباط، اتصال، پيوستگى (ف - م)

همان طور كه وجود مطلق واحد است، عدم نيز مفهوم واحد دارد و تعدّد و تكثّر در عدم نمى باشد. پس در وجود و عدم كثرت وجود ندارد و كثرت به واسطه نسبت و ارتباط ظاهر و پيدا مى گردد.