12 ـ سؤال در بيان تفاوت بين قديم و حادث

قديم ‌ ديرينه، سابق، آن است كه مسبوق به غير نباشد و مستند به هيچ علت نباشد و در تعريف آن گفته اند كه «موجود لا اوّل له» يعنى «قديم» موجودى است كه او را اوّل و مبدأ نبوده باشد. (ش-ل)

مُحْدَث ‌ ايجاد شده، آن است كه مسبوق به غير باشد و مستند به علت باشد و در تعريف آن گفته اند كه «مُحْدَث» موجودى است كه او را اوّل و مبدأ باشد.(ش-ل)

چون ‌ چگونه، كلمه پرسش است.

«قديم» حقّ است و «محدث» خَلْق است. اين دو چگونه از هم جدا شده اند در حالى كه محدث و خلق نمود ظاهرى قديم و حقّ مى باشند. اين جدايى و امتياز چگونه است كه «محدث» را عالم موجودات و ممكنات گويند و «قديم» را خدا مى نامند.

قديم ‌ ب701

محدث ‌ ب702

«قديم» كه واجب الوجود است از «محدث» كه ممكن الوجود است جدا نمى باشد و هر دو به هم پيوند و اتصال دارند و «قديم» پيوسته به صورت ممكنات و مُحدثات ظاهر مى گردد. و «مُحْدَث» چون فناپذير است بقاء آن وابسته به هستى مطلق و «قديم» مى باشد.

آن ‌ منظور قديم است.