برهان ‌ دليل و استدلال منطقى، در برهان وسايل داراى اعتبارند.

عكس برهان ‌ عكس جذبه، كه برهان مى باشد.و يا عكس برهان مى تواند نور علم باشد كه از طريق انعكاس از برهان بر دل عارف مى تابد.

بنابراين اگر انسان در مسير هدايت و توجه خداوند قرار گيرد و نور واردات قلبى و الهامات و جذبه الهى از عالم جان به او برسد شايستگى پذيرش فيض الهى را پيدا مى كند. و رسيدن نور الهى به انسان به دو طريق است يا به واسطه فيض جذبه كه «جذبه من جذبات الحق توازى عمل الثقلين»[1] و يا به وسيله عكس برهان است.

سالك و عارف به خاطر الهامات غيبى و جذبات معنوى كه از سوى خداوند بر دلش وارد مى شود، نور حق دل او را روشن مى گرداند و به اين طريق او به اسرار و حقايق عالم معنى آگاه گشته، از عالم مادى روى برگردانده و توجه به مبدأ اصلى مى نمايد و همان طور كه از عالم غيب و معنى به عالم شهادت و مادى تنزّل نموده است دوباره از منازل و مراتب كثرات عالم عبور كرده، به مقصود و مطلوب حقيقى كه همانا مشاهده حق است، دست مى يابد.

سالك و طالب حق به واسطه انوار تجلّيات و جذبات الهى و يا به وسيله دليل و استدلالات منطقى هرگونه شك و شبهه را از دل بيرون و به باور حقيقى و ايمان يقينى راه پيدا مى كند و مطلوب و معبود خود را باز مى شناسد و او را با چشم دل و يا با دليل و برهان مشاهده مى كند زيرا نيك مى دانيم كه تصفيه و تزكيّه دل از