عمل به عموم و اطلاق تنها بعد از جستجو از مخصص در اصالة العموم
و از مقيد در اصالة الاطلاق جايز است همان طور كه عمل كردن به اصول
عمليه فقط بعد از جستجو از دليل اجتهادى و مأيوس شدن از يافتن دليل جايز
مى باشد . البته فرق بين اين دو آن است كه اصو لعمليه رشته اى از وظايف
است كه شارع مقدس آنها را براى مجتهد جستجوگرى جعل و تشريع كرده كه
از يافتن مطلب به دليل اجتهادى مأيوسگرديده است .
فى الحقيقه , حجيت اين اصول مضيق و متوقف و منوط بر جستجو از
دليل اجتهادى و مأيوس شدن از يافتن راه حل مسئله به دليل اجتهادى است .
اما در مورد بحث كنونى ما , همان طور كه گفتيم , حجيت خاص نسبت به
حجيت عام و حجيت تقييد نسبت به حجيت مطلق اقوى است . پس , با توجه
به داشتن اين حجيت اقوى , بايد به جستجو پرداخت و ديد آيا ما كه مى
خواهيم به أصالة العموم يا أصالة الاطلاق تمسك كنيم با يك حجت اقوى
روبرو هستيم يا نه .
براى وجوب جستجو قبل از تمسك به أصالة العموم , سه دليل ذكر شده است .
الف . اجماع . گفته اند كه بين فقهاى اسلام اجماع قائم است به
اينكه قبل از جستجو از وجود مخصص تمسك به اصالة العموم جايز نيست . ما
اين اجماع را حجت نمى دانيم , زيرا در مبحث[ ( اجماع]) گفته ايم كه
اجماع هنگامى حجيت دارد كه كاشف از رأى معصوم ( ع ) باشد . أما در
اجماعى كه مدرك مجمعين آن مشخص است خود ما به سراغ همان مدارك مى رويم و
بررسى مى كنيم كه آيا مدرك مورد نظر كاشف نظر معصوم ( ع ) هست يا نه ؟
پس , در اينجا اجماع نمى تواند براى مادليل باشد .
ب . ما به واسطه قسمتى از آيات أحكام و أخبار ( در كتب أربعة و
غير أربعة ) علم اجمالى به وجود مخصصات براى عموم پيدا كرده ايم . وقتى
علم اجمالى به وجود مخصص داشته باشيم , نمى توانيم عمومات را اخذ كنيم ,
مگر آنكه ابتدا به جستجوى مخصصات برخيزيم . به همان دليل كه در باب
اصول عملية نيز گفتيم , بايد به جستجو