ج . در عام بدلى , شمول و سريان به نحو بدلى است , يعنى مكلف در مقامتطبيق مأموربه در خارج در سعه قرار دارد و مخير به تطبيق مأموربه با هر يك ازأفراد است . مثلا , وقتى كسى دستور مى دهد كه برايش آب را بياورند و مشخص نكند چه نوع آبى , در چه نوع ظرفى , و به چه شكلى , دستور گيرنده مخير است آبرا در ليوان بگذارد , در جام آب بگذارد , آب خيلى خنك باشد يا چنين نباشد و . . . يعنى مكلف در مقام امتثال مخير است به تطبيق مأموربه با هر فردى ازأفراد طبيعت كه مورد دستور است . به تعبير ديگر , مكلف در تطبيق صرف الوجود با هر يك از أفراد طبيعت مخير است . در واقع , وقتى كه به انسان دستور داده مى شود كه برو و طبيعت فلان چيز را موجود كن , طبيعت به صرف الوجود موجود مى شود[ . ( و صرف الشيئى لاميز فيه و لايتكرر]) . و به تعبير ديگر صرف الوجود صرف الشىء وكل صرف شىء باشد , و شخص در تطبيق صرف الوجود مخير است , يعنى اختيار دارد كه در مقام امتثال صرف الوجود طبيعت را با هر فرد و با هر خصوصيت و با هر صنفى از أفراد و خصوصيات فردية وأصناف اين طبيعت تطبيق كند . عام بدلى يعنى[ . ( على البدل]) , و در آن همه أفراد در عرض هم[ ( على حد سواء]) قرار دارند , و ميان خصوصيات فرديه آنها هيچ گونه امتيازى نيست , و با آوردن هر خصوصيتى طبيعت موجود مى شود [1] .

در اينجا بزرگان اشكال كرده اند كه در عام بدلى عموم مستفاد از وضع نيست , بلكه استفاده آن به مقدمات حكمت است .

در عام بدلى , ما از خارج مى دانيم كه خواست مولا از جعل و تشريع حكم صرف الوجود طبيعت است و خصوصيات فردية از خواسته وى خارجند . مولا گفته است برو و طبيعت آب را موجود كن . اتينجا عقل است كه در مقام امتثال به مكلف مى گويد تو در تطبيق صرف الوجود مخيرى و مى توانى هر خصوصيتى از خصوصيات فرديه اين طبيعت را كه بخواهى ايجاد كنى . بنابراين , وقتى عقل اين استفاده را