نكته ديگر آن است كه صحت و فساد در امور بسيطه و بسايط نمىآيد . چون امر بسيط داير بين وجود و عدم است . اگر سبب امر بسيط موجود شد , امر بسيط موجود مى شود , و چنانچه سبب موجود نشود , امر بسيط اصلا معدوم است , نه اينكه موجود باشد و فاسد و معيب خوانده شود . اما امر مركب اگر فى المثل سه جزء داشته و دو جزئش موجود گرديده باشد , چون يك جزئش موجود نيست , فاسد , و اگر همه اجزاء موجود گرديد صحيح است . لكن در موضوعات احكام , اگر چه موضوع حكم مركب باشد , چون حكم داير مدار موضوع است , چنانچه موضوع موجود شود , حكم موجود است , و اگر موضوع موجود نشود , حكم معدوم خواهد بود [3] . در نتيجه , نمى توان از موضوع صحيح و فاسد سخن گفت , چون در اينجا امر داير مدار وجود و عدم است , و از اين حيث نظير بسايط است .

يادآورى اين نكته هم بجاست كه مى گويند الفاظ معاملات مطلقا در عقود و ايقاعات موضوعند از براى مسببات , و نتيجه و مسببات از امور بسيطه هستند , و بنابراين امرشان داير بين وجود و عدم است , و بدين ترتيب صحت و فساد دراين جا نيز راه ندارد , زيرا در اين مقام وجود ناقصى در مقابل وجود تام قرارندارد تا آن وجود ناقص فاسد باشد , بلكه يا هست يا نيست .

اما جواب بزرگان به اين بيان آن است كه فى الحقيقه عقود آلاتى براى