responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : تاريخ تحليلي اسلام نویسنده : نصیری رضی، محمد    جلد : 1  صفحه : 35

‌ از آن‌جا كه شخصيت پيامبرخدا (صلى الله عليه وآله) و زندگى پربار آن حضرت (صلى الله عليه وآله) الگوى همه مسلمانان بود، تاريخ نگاران مؤمن كار خود را با ثبت سيره نبوى و امور مربوط به نبردهاى وى آغاز كردند; سپس تاريخ عمومى نگارش يافت و به تدريج در علم تاريخ و فلسفه آن كتاب‌هايى نوشته شد.

‌ هرچند تاثير فعاليت‌ها و منابع پيش از اسلام، مانند قصه‌هاى ايام، انساب و... در روش‌هاى تاريخ نگارى اسلامى قابل انكار نيست; ولى گروهى بر اين باورند كه اين فعاليت‌ها به پيدايش عقيده تاريخ نگارى خاصى نينجاميد و تنها شاخه‌هاى متنوع تاريخ‌نگارى اسلامى را شكوفا ساخت. [1]

شعبه‌هاى تاريخ‌نگارى اسلامى

در باور بسيارى از پژوهشگران، تاريخ‌نگارى، بخش عظيمى از فرهنگ مكتوب عصر اسلامى را به خود اختصاص داده و با تكامل عمومى نهضت فكرى و علمى در اسلام همداستانى داشته است. تاريخ از معدود دانش‌هاى هماره زنده تمدن اسلامى به‌شمار مى‌آيد; زيرا گروهى از دانشوران، تدوين تاريخ را از مصاديق واجب كفايى دانسته‌اند. [2]

‌ برخى معاصران در طبقه‌بندى گونه‌هاى تاريخ‌نگارى اسلامى، اسامى كتب نوشته شده را ملاك قرار داده و بر اين اساس، نوشته‌هاى تاريخى مسلمانان و شعب تاريخ‌نگارى را به هفت گروه عمده تقسيم كرده‌اند كه عبارتند از: [3] سيره‌نگارى و شرح‌حال نويسى; تك‌نگارى در


[1] در رابطه با اين بحث ر.ك: تاريخ الطبرى ، محمدبن‌جرير طبرى، ج اول، ص 7; فلسفه تاريخ ، ابن‌خلدون، ترجمه مجيد مسعودى، صص 172 ـ 170; تاريخ‌نگارى در اسلام (مجموعه مقالات)، صص 44 ـ 11 و 89 و تاريخ و تاريخ‌نگارى ، ص 133 به بعد.

[2] المختصر فى علم‌التاريخ ، كافيجى، ص 62‌.

[3] سيره‌نگارى: بيشتر به زندگى فردى و اجتماعى مردم و افراد شاخص اجتماع مى‌پردازد، منابع شرح حال و سيره خود به چند دسته تقسيم مى‌شوند و زندگى پيامبر (صلى الله عليه وآله) ، صحابه، محدثان، فلاسفه و... را شامل بوده است.

‌ تك‌نگارى‌ها: بيش‌تر به وقايع مهم تاريخى مى‌پردازد كه شامل موضوعات سياسى، نظامى، اجتماعى و روزهاى پرحادثه و... است.

‌ تاريخ‌نويسى عمومى و تقويمى: در اين روش بهره‌گيرى از عنصر زمان و ملاك قرار دادن آن مورد توجه است. ‌ تاريخ‌نگارى براساس نسب‌شناسى: منابع اين روش در بردارنده تاريخ مفصل خاندان‌هاى حاكم بر جامعه اسلامى و نيز قبايل قدرتمند عرب است. دانش انساب، منشأ در ساختار قبيله‌اى عرب داشته است و اهميت نسب در جامعه اسلامى، سبب پيوند مسأله انساب و قبايل با جريان‌هاى تاريخى شده است.

‌ سبك خبرى و پيوسته: در اين روش، حديث كه در حكم اصل براى بسيارى رشته‌هاى علوم اسلامى دانسته مى‌شود. به‌صورت خبر و منقطع امّا با ذكر سند ارائه مى‌شود و البته ذكر سند مى‌تواند ارتباط منابع مختلف تاريخى را با يكديگر نشان دهد و اين امر در ارزيابى نقل‌هاى تاريخى بسيار مهم است. ‌ تاريخ‌نگارى محلى: ساختار اين سبك و منابع آن به‌طور عمده بر سه پايه اطلاعات جغرافى، تاريخى و رجالى مبتنى است و شامل چگونگى احداث شهرها، تحولات سرنوشت‌ساز رخ داده در شهرها، حكام و رجال معروف آن و حتى محصولات و اماكن مهم شهر مى‌شود.

‌ تاريخ‌نگارى فرهنگى و اجتماعى: منابعى كه در تاريخ شعر و شاعرى و نيز به هدف بيان موضوعات مهم انسانى و اجتماعى تدوين شده است، حاوى بخش مهمى از مواد فرهنگى است كه مى‌تواند در تحقيق سير تحولات فرهنگى مسلمانان مفيد باشد. براى اطّلاعات بيشتر در مورد اين تقسيم‌بندى ر.ك: منابع تاريخ اسلام ، رسول جعفريان، ص 27 به بعد.

نام کتاب : تاريخ تحليلي اسلام نویسنده : نصیری رضی، محمد    جلد : 1  صفحه : 35
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست