و كاربردى‌تر بوده است مورد توجه قرار گيرد. تأكيد بر بازنمايى و بررسى پاره‌اى از شبهات و نشان دادن لغزش‌هاى برخى نويسندگان نسبت به عملكرد پيامبر (صلى الله عليه وآله) از دغدغه‌هاى ديگر اين فصل بوده است.

‌ در فصل چهارم با هدفِ نشان‌دادن چگونگى شكل‌گيرى خلافت، با رويكردى علمى به تحليل جريان سقيفه پرداخته است. ارائه برخى موانع و مشكلات خلفا، اشاره به پيامدهاى سياسى، اجتماعى و فرهنگى فتوحات، شناخت كارگزاران خلفا و نشان‌دادن زمينه‌هاى به‌قدرت رسيدن امويان از ديگر مباحث اين فصل مى‌باشد.

‌ فصل پنجم ضمن تحليل عملكرد حضرت على (عليه السلام) در دوران خلفا با روشى تطبيقى به مقايسه چگونگى به‌قدرت رسيدن حضرت على (عليه السلام) و خلفاى سه‌گانه مى‌پردازد. موضوعاتى چون عدالت اقتصادى، اجتماعى، انحراف‌ها و بدعت‌ها، رواج رفاه‌گرايى و فراموشى ارزش‌ها، در بحث از موانع و مشكلات حكومت على (عليه السلام) و هم‌چنين تحليل جريان ناكثين، قاسطين و مارقين در بحث علل ناخشنودى از حكومت امام (عليه السلام) ارائه شده است. اين فصل با اشاره به برخى اصول، ارزش‌ها و پيامدهاى حكومت امام (عليه السلام) به پايان مى‌رسد.

‌ تحليل راز صلح امام‌حسن (عليه السلام) ، بيان چگونگى فعاليت و مبارزه امام حسين (عليه السلام) براى حفظ دين و بازگشت حكومت به صالحان، برخى پيامدهاى نهضت امام حسين (عليه السلام) ، معرفى و مقايسه شخصيت معاويه و يزيد، اقدامات فرازمند تربيتى و سياسى امام سجاد (عليه السلام) ، نهضت علمى و مبارزه فرهنگى و اجتماعى امام باقر (عليه السلام) با توجه به مقتضيات سياسى، اجتماعى و فرهنگى آن دوره و اشاره به برخى عملكردهاى خلفاى اموى در اين عصر، عمده مطالب فصل ششم را تشكيل مى‌دهد.

‌ در فصل هفتم ضمن اشاره به علل سقوط امويان به تبيين شيوه مبارزه امام صادق (عليه السلام) در ابعادى چند پرداخته شده است. بحث از شرايط و اوضاع سياسى ـ اجتماعى زمان امام صادق (عليه السلام) تا امام عسگرى (عليه السلام) و نحوه فعاليت امامان معصوم (عليهم السلام) در مقابله با دستگاه حاكم عباسى، بخشى ديگر از موضوعات است. مسأله ولايت‌عهدى امام رضا (عليه السلام) و انگيزه‌هاى امام رضا (عليه السلام) و خليفه عباسى، آثار و پيامدهاى ولايت‌عهدى در پاسخ به پرسش‌ها و ابهام‌هايى كه در اين باره وجود دارد مورد تأكيد بيش‌ترى قرار گرفته است. دفتر اين فصل با اشاره به