جواب: اگر امكان ارجاع به پزشك مماثل نباشد، و با ترك معاينه ترس بر جان بيمار باشد، لازم است اقدام به معاينات پزشكى كند، و در حدّ ضرورت و ناچارى عدم رعايت مسائل شرعى، مانعى ندارد و مسئوليت شرعى منتفى است.

سؤال 2083: اگر با يك سرى تمهيدات لازم بتوانيم در سطح كشور، موفق به جداسازى مراكز درمانى خواهران از برادران بشويم، با توجه به اينكه هر پزشكى در طول دوران دانشجويى خود بايد (هر چند مختصر) از انواع و اقسام اختلالات و بيماريها چه در مورد آقايان و چه خانمها آگاهى يافته و آموزش ببيند (اعم از انجام معاينات كامل، آگاهى از بيماريهاى زنان و چگونگى انجام زايمان سالم و ...) و با توجه به اينكه در مورد دانشجويان، اين موارد بيشتر آموزشى هستند تا درمانى، (يعنى ممكن است نجات جان بيمار در همان زمان وابسته به آن نباشد، اما بوسيله اين آموزش كه در بيمارستانهاى آموزشى صورت مى‌گيرد، دانشجو براى مراحل طبابت، كه نياز آينده بيماران است، آماده مى‌شود) و از اين رو هر يك از دانشجويان در دوره‌هاى مختلف، ملزم و مجبور به گذراندن واحدهاى درسى در تمامى بخشهاى بيمارستان، اعم از زنان و مردان، و فراگيرى تمامى مسائل و امتحان دادن در پايان دوره مى‌باشند (تا بتوانند در نهايت، فارغ التحصيل موفقى باشند)، با در نظر گرفتن تمامى اين شرايط، بفرماييد تكليف و وظيفه دانشجو چيست؟ آيا مى‌تواند بخاطر رعايت مسائل شرعى، از فراگيرى كامل بسيارى مسائل بگذرد و در نتيجه در گذراندن واحدهاى درسى ناموفق باشد؟ و يا در هر شرايطى و با هر وسيله‌اى، بايد به فراگيرى صحيح كارش بپردازد تا در آينده كمتر دچار مشكل شود؟ و بطور كلى چگونه مى‌توان بين وظيفه پزشكى و دانشجويى (كه در كتب پزشكى، بر انجام آنها تأكيد شده) و وظيفه شرعى و اسلامى (كه طبيعتا نبايد با وظيفه پزشكى تناقض داشته باشد) جمع كرد؟

جواب: عدم رعايت مسائل شرعى، جهت فراگيرى مسائل پزشكى، در حدّى كه حفظ جان (و سلامتى و مداواى) بيماران، اگر چه در آينده، متوقّف بر آنها باشد، جايز است ولى تجاوز از حدّ ضرورت و ناچارى، جايز نمى‌باشد. و در اين جهت فرقى بين دختر و پسر، زن و مرد نيست.

سؤال 2084: در صورت لزوم، به طور كلى (چه پزشك خانم در دسترس باشد و چه نباشد)