جواب: فروش ما فى الذمه مديون به نقد كمتر اشكال ندارد. مگر آنكه ما فى الذمه مكيل يا موزون باشد و به مثل خودش بفروشند به كمتر كه ربا و حرام است.

مثل نقره به نقره يا گندم به گندم و فرض دوّم كه زيادى را بعنوان جعاله بردارند، اشكال ندارد.

تقاص‌

سؤال 1172: آيا طلبكار مى‌تواند بنابر اصل تقاصّ معادل طلب خود، از ملك بدهكار تملك و تصاحب كند؟

جواب: در صورتى كه طلب او مسلم باشد و مديون قدرت بر پرداخت دارد و امتناع مى‌كند، مى‌تواند بقدر طلب خود تقاص و تملك كند. و احتياط آن است كه با اذن حاكم شرع باشد.

سؤال 1173: اين جانب مدت 48 روز براى شخصى به عنوان پيمانكار كار كرده‌ام. در اين مدت مبلغ 46 هزار تومان پول به عنوان مساعده دريافت كردم، ولى به دليل پاره‌اى از اختلافات كار را ناتمام گذاشتم. حالا شخص مدعى طلب است و هرچه من اصرار بر اين دارم كه بيايد و حسابرسى كرده و مابقى را به او رد كنم امتناع مى‌كند، بنده مبلغ فوق را تهيه كرده‌ام، آيا مى‌توانم در غياب او كه حاضر به حسابرسى نيست، مقدارى از آن را به عنوان ضرر تصاحب كنم يا خير؟

جواب: شما بايد طلب او را بدهيد. بلى اگر مى‌دانيد كه با حسابرسى دقيق شما طلبكار مى‌شويد و او حاضر نيست به شما بدهد مى‌توانيد به عنوان تقاص طلب او را ندهيد.

مستثنيات دين‌

سؤال 1174: مستثنيات دين در زمان فعلى چه چيزهايى است؟

جواب: مستثنيات دين عبارت است از: منزل مسكونى، و لباس مورد احتياج اگر چه براى تجمّل باشد، و در شهر وسيله سوارى مورد نياز، و در روستا حيوان يا