گفتار اول: مرگ مغزى از منظر فقيهان‌

انديشمندان و فقيهان شيعه، اين موضوع را مورد اهتمام جدى قرار داده‌اند و هريك به فراخور نگاه و اجتهاد خويش به اظهار نظر و انديشه ورزى پرداخته، حكم آن را تبيين فرموده‌اند. اين نظرات، مى‌تواند از منابع ارزشمند در اين زمينه به شمار آيد.

به طور كلى، فقيهان به هنگام مواجه با اين موضوع و حكم به جواز يا عدم جواز حذف تجهيزات حمايتى مصنوعى و توقف مراحل درمانى پزشكى در برابر اين پرسش‌قرار مى‌گيرند:

آيا مرگ مغزى از نظر اسلام، به معناى پايان حيات تلقى مى‌شود يا خير؟ به عبارت دقيق‌تر، ديدگاه فقه نسبت به مرگ مغزى چيست: آيا فردى كه دچار مرگ مغزى شده است، زنده‌اى است كه حتماً خواهد مرد؟ (هنوز عنوان ميت بر او صادق نيست) يا مرده‌اى است كه هرگز زنده نخواهد شد؟ (مى‌توان عنوان ميت را بر او نهاد)؛ به بيان ديگر، آيا زنده نگه داشتن مصنوعى فرد مذكور، استمرار حيات است يا طول دادن ممات؟

چنان كه گذشت، فقيهان و انديشمندان شيعى، معيار قضاوت در مفارقت روح از بدن را بر عهده يكى از دو گروه ذيل واگذار كرده‌اند.

اكثر فقيهان، معيار تشخيص موت با مرگ مغزى را توده مردم يا عرف عام مى‌دانند. به ديگر سخن، مرگ زمانى قطعى است كه عموم مردم بدان اعتماد كنند و آن را مرگ واقعى بدانند.

برخى ديگر نيز معتقدند با توجه به تخصص اطبا در اين زمينه، بهتر آن است كه اظهار نظر قطعى در خصوص مرگ، به عهده كارشناس (عرف خاص) گذارده شود.

در نتيجه، دو نوع جهت‌گيرى در پاسخ به اين مسئله ديده مى‌شود: