كرده است(عقيده معتزله).

آن كس كه بينديشد گناهان بدون قدرت خدايى انجام مى گيرد بر خدا دروغ بسته و آن كس كه بر خدا دروغ بندد وارد آتش مى شود.

جمع بين دو اصل

با توجه به اين مقدمات و آنچه كه قبلاً درباره علم پيشين خدا گفتيم روشن مى شود كه ميان اصل «توحيد در خالقيت>»، و گستردگى اراده خدا و اصل «عدل الهى>» منافاتى وجود ندارد، زيرا به همان شيوه اى كه علم پيشين خدا را توضيح داديم در همين جا نيز از اين شيوه بهره مى گيريم و مى گوييم افعال بشر منهاى اراده خدا بر دو گونه است:

1. فعل اختيارى، مانند خوردن و نوشيدن و سخن گفتن;

2. فعل اضطرارى مانند دوران خون در عروق و رعشه دست ها.

با توجه به اين دو نوع فعل يادآور مى شويم اراده خدا نه تنها بر اصل صدور فعل از بندگان تعلق گرفته بلكه بر مبادى و ريشه ها و به اصطلاح ويژگى فعل نيز تعلق گرفته است.

بنابراين، اراده خدا تعلق گرفته كه فعل معينى از انسان از روى اختيار و فعل ديگرى از او از روى غير اختيار، سربزند.

تصور معتزله اين است كه اگر فعل انسان متعلق اراده خدا شد