چنين خواهد بود و گرنه بى نيازى از خدا در مقام فعل ملازم با بى نيازى مقام ذات نيز هست.

ج. اراده اجمالى هر چند كنه آن را نمى دانيم: چنين اراده اى عين ذات خداست طبعاً ذات او سراسر علم، سراسر قدرت، سراسر اراده خواهد بود و اگر جهان امكانى منتهى به وجود خداست طبعاً منتهى به اراده او نيز خواهد بود، چون فرض اين است كه اراده او عين ذات اوست.

تا اين جا با دلايل عقلى كه گستردگى اراده خدا را ثابت مى كندآشنا شديم، اكنون وقت آن رسيده است كه به دلايل نقلى بپردازيم.

از آيات قرآن استفاده مى شود كه مشيت بشر به چيزى تعلق نمى گيرد مگر اين كه مشيت خدا به آن قبلاً تعلق گرفته است; به عبارت ديگر، تا مشيّت خدا در كار نباشد بشر نمى تواند چيزى اراده كند. در اين مورد، سه آيه زير، گواه روشنى براى مدعاست:

(وَ مَا تَشَآؤُونَ إِلاَّ أَنْ يَشَاءَ اللهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ).[1]

شما نخواهيد خواست مگر آن كه خدا ـ پروردگار جهانيان ـ (اراده كند و) بخواهد.

(وَ مَا كَانَ لِنَفْس أَنْ تُؤْمِنَ إِلاَّ بِإِذْنِ اللهِ);(2)

هيچ انسانى قادر نيست كه ايمان بياورد مگر به اذن خدا.