است، زيرا لازمه آن حدوث ذات مقدس او مى باشد، زيرا چيزى كه معروض حادث است خود نيز حادث مى باشد.

ج. تفسير اراده به اراده اجمالى قديم كه عين ذات خدا باشد هر چند كنه آن براى ما روشن نيست و در اين صورت بايد گفت آنچه كه در جهان امكانى تحقق مى پذيرد، بيرون از اراده او نيست چگونه مى توان گفت، چيزى در قلمرو سلطان خدا تحقق پذيرد كه هرگز آن را اراده نكرده است.

گستردگى اراده خدا از ديدگاه عقل و نقل

دلايل عقلى و نقلى بر گستردگى اراده خدا به تمام موجودات امكانى، تأكيد مى كند و اين مطلب از امور ياد شده در زير روشن مى شود:

الف. گستردگى قدرت خدا و آفرينش گرى او: هرگاه گستردگى را در قدرت و خالقيت او پذيرفتيم، طبعاً چيزى كه مخلوق خداست متعلق اراده او نيز هست.

ب. فقر موجودات امكانى: انسان و فعل او بالذات فقير بوده و قائم به ذات خدا هستند و چيزى كه داراى چنين حالت وابستگى است نمى تواند از قلمرو اراده آن بيرون باشد.ولى معتزله براى فرار از جبرى گرى مى گويد:«انسان از نظر ذات فقير بوده و به خدا نيازمند است ولى در مقام فعل مستغنى است>» اين سخن مستلزم تناقض است، اگر انسان در هستى بى نياز از خدا نيست فعل او نيز