ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ).[1]

«پيشگامان نخستين از مهاجران و انصار و آنها كه به نيكى از ايشان پيروى كردند. خداوند از آنها خشنود و آنها نيز از او خشنود شدند و باغهايى از بهشت براى آنان فراهم ساخته كه نهرها از زير درختانش جريان دارد و جاودانه در آن خواهند ماند و اين كاميابى بزرگى است».

در اين آيه، از پيشگامان نخستين از مهاجر و انصار، ستايش مى شود كه خدا از آنها راضى است و همچنين، از آن گروه از مهاجر و انصار كه از پى آنان آمدند، مشروط براين كه از پيشگامان به نيكى پيروى كنند يعنى در عقايد و اعمال به سان آنان باشند، بنا در اين آيه خدا از سه گروه، اظهار رضايت مى كند:

1. پيشگامان در اسلام و هجرت (السَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ) كه طبعاً مردم مكه را در برمى گيرد.

2. پيشگامان در نصرت و يارى پيامبر (وَ الأَنْصَارِ) كه طبعاً مردم مدينه و حومه آن را شامل مى شود.

3. آنها كه بعد از اين دو گروه از مهاجر و انصار به ايشان پيوسته اند (وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَان). گروه سوم نيز از مهاجر و انصار هستتند ولى پيشگام، نيستند.

بنابراين اگر در تابعان، شرط رضايت خدا اين است كه به نيكى