«ما جز اين نمى بينيم كه يك مشت فقير و فرومايه از تو پيروى مى كنند».

اگر مستكبران پيروان نوح را فرومايه مى خوانند، به خاطر فقر و بدبختى آنان بوده است.

درباره پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم كه ثروتمندان گرايش خود را به آيين وى مشروط بر اين كردند كه وى مستمندان را از خود براند و اين حقيقت در سوره انعام آيه 52 وارد شده است.

آيا همه قيام ها، به خاطر محو نظام حاكم و ايجاد نظام جديد بود؟

و به عبارت روشن تر: همه نهضت ها، به خاطر نابود كردن يك رشته مقررات و جايگزين كردن مقررات نوين بود؟ به طور مسلم پاسخ اين سؤال مفنى است، بسيارى از نهضت ها، به عنوان بازگشت به نظام كهن بود كه حاكم وقت از اجراى آن سرباز مى زد، و نمونه اين قيام ها را در عصر عثمان و قيام علوى ها بر ضد اموى ها و عباسى ها مشاهده مى كنيم.

اين پرسش ها و امثال آن ها، كه ماركسيسم ناچار است از پاسخ به آن ها شانه خالى كند، گواه بر آن است كه هرگز نبايد عامل سازنده و نيروى محرك تاريخ را در مبارزه طبقاتى، آن هم به خاطر رشد ابراز توليد خلاصه كرد و از ديگر عوامل چشم پوشيد.

مراجعه به تاريخ، بيوگرافى دو گروه را در اختيار ما مى گذارد:

1. گروهى اسير منافع مادى، محكوم جبر ابزار توليد در اسارت شرايط مادى، تمايلات آنان انعكاسى از شرايط محيط بوده است، و آن چنان دست بسته بودند كه جز قيام و نهضت بر نظام حاكم، آن هم به خاطر تأمين نيازمندى هاى زندگى، چيزى نمى توانستند در سر بپرورانند.