دارد كه متن آن را نقل مى كنيم:

«انّ الدهرَ يجرى بالباقين كجريه بالمضامين».[1]

«روزگار همان طور كه بر گذشتگان حكومت مى كرد، بر شما نيز حكومت خواهد كرد».

يعنى اين شما هستيد كه با شناخت قوانين تاريخ، بايد زندگى خود را به نحو احسن بسازيد و از علل ترقى پيروى كرده و از علل انحطاط بپرهيزيد.

امام در وصيت گسترده اى كه به فرزند گرامى خود امام حسن مجتبى(عليه السلام)نوشته است، اين مطلب را به صورت روشن آورده است، آن جا كه مى فرمايد:

«فرزندم من گرچه در تمام طول تاريخ همراه گذشتگان زندگى نكرده ام، ولى اختيار زندگى آن ها و آثارى كه از آن ها به يادگار مانده بررسى نموده ام و با يان كار گويا من در تمام اين مدت زنده بوده ام، و حوادث تلخ و شيرين زندگى را از نزديك مشاهده كرده ام. گويا عمر جاويدان داشته ام».[2]

واقعيت طبيعت و جامعه جز يك رشته امور متضاد، چيزى نيست. تضاد در اين جا نه به معنى ديالكتيكى آن است، يعنى هر چيزى ضد خود را در درون خود بپرورد و پديده از ميان اضداد عبور نموده و تحقق پذيرد و به قول مولوى:

در عدم هست اى برادر چون بود *** ضد اندر ضد خود مكنون بود

ما در قرآن و احاديث به تضادى به اين معنى برنخورديم، اگر قرآن، تضاد را