نقش آنان در ايجاد ايمان در توده ها و بسيج آنان در راه اهداف بلند انسانى، و دگرگون كردن چهره جامعه، از مسلّمات تاريخ است.

تجارب و آزمايش هاى تاريخى ثابت كرده است كه علوم و معارف بشرى تا حدودى راه را براى بشر روشن مى سازند ولى هرگز انقلاب آفرين و جامعه ساز نمى باشند. همواره اين، پيامبران و اولياى راستين خدا بوده اند كه درس آزادى و رهايى از اسارت مستكبران را به بشر آموخته و با بهره گيرى از قدرت ايمان، در كوبيدن دژهاى ستم از هر عاملى مؤثّرتر بوده اند.

براى يافتن كليد سحرآميز محرك تاريخ بيش از هر چيز نياز به انسان شناسى داريم، زيرا فرض اين است كه موضوع تاريخ، جز انسان و حركت تاريخ او چيز ديگرى نيست. اگر امتيازات انسان را از حيوان، و شعاع خواسته هاى او را به دقت به دست آوريم، كمك مؤثرى به شناخت عامل محرك تاريخ خواهد كرد.

بگذريم از گروهى كه منكر امتيازات اساسى ميان اين دو نوع از جاندار هستند و انسان و ديگر انواع جانداران را، دو نوع مختلف كه تفاوت ماهوى داشته باشند، نمى دانند و آن همه ستايش ها را كه فلاسفه شرق و غرب، از انسان به عمل آورده اند، انكار مىورزند. روى سخن با گروهى است كه ميان انسان و ديگر جانداران يك رشته تفاوت هاى ريشه اى مى يابند و در انسان مختصاتى سراغ دارند، كه در ديگر جانداران نيست، و همين مختصات است كه او را به صورت نوع جداگانه اى درآورده است.