اينك ما در اين جا به برخى از حدود آزادى بيان و رفتار اشاره مى كنيم كه در جوامع عقلانى و مدنى كاملا پذيرفته شده است.

در يك نظام مدنى، آزادى در همه مقوله ها و در بيان خصوصاً، تا آن جا محترم است كه بر معنويت و آبروى افراد ديگر لطمه اى وارد نسازد، مسلّماً «خدشه دار ساختن حيثيت و آبروى افراد» نوعى جرم تلقى مى شود (هر چند آبرو و حيثيت در فرهنگِ شرقى و غربى تفاوت هايى دارند مثلا ستودن زيبايى زنان و دختران مردم در قالب ادبيات، در غرب مشكل ايجاد نمى كند، در حالى كه ميان مردم مشرق زمين بالاخص مسلمانان، نوعى تجاوز به حيثيت افراد به شمار مى رود; و لذا يكى از محرّمات در اسلام «تشبيب» است).

«امنيت ملّى» واژه اى است كه همه ى شؤون مربوط به يك نظام سياسى را در بر مى گيرد، مانند نظام ادارى، تماميت ارضى، حاكميت ملى و غيره، و چون نظام سياسى برخاسته از اراده و حاكميت مردم است، هر نوع تهديد امنيت ملى، نوعى تجاوز به حقوق جامعه است كه اين نظام را با اراده ى خود پديد آورده، و در راه آن جان و مال داده است. در اين قسمت فرقى ميان نظام هاى دينى و غيره نيست.

خطوط قرمز در نظام هاى مبتنى بر عقلانيت ليبرالى، ممنوعيت هايى است كه قانون آن را تعيين مى كند ولى در نظام هاى دينى آن گاه كه اكثريت قاطع مردم نظام الهى را پذيرفته اند، الزامات و تعهدات دينى خط قرمز است و با آزادى منافاتى ندارد.