چگونه سازگار است؟

در تحليل اين پرسش، نخست بايد مقصود از «كتب ضلال» را بيان كرد، سپس به بيان علت اين ممنوعيت پرداخت. در تفسير كتب ضلال سه احتمال وجود دارد:

1. مقصود از «ضلال» انديشه هاى باطل و بى پايه است هر چند به عقيده و شريعت ارتباطى نداشته باشد.

مسلّماً حفظ يا نشر اين نوع كتاب ها حرام نيست، فرض كنيد فرضيه ى بطلميوس امروز به صورت يك انديشه ى باطل و بى اساس درآمده است; ولى نه نشر آن حرام است و نه حفظ آن، بلكه بايد در تبيين سير افكار بشر در تشريح جهان، به اين نوع كتاب ها مراجعه كرد و سير دانش بشرى را تبيين نمود.

گذشته از اين، بايد اين نوع آثار را به عنوان تكريم از مؤلّفان حفظ كرد و به نسل حاضر تفهيم كرد كه اين انديشه هاى غلط وسيله ى رسيدن به دانش هاى كنونى بوده و اگر چنين روزگارى بر بشر نمى گذشت هرگز از نردبان علم بالا نمى رفت.

2. مقصود از كتب ضلال كتاب هايى است كه در عين حق بودن محتوا، مايه ى گمراهى گروهى مى گردد، مانند كتاب هاى عرفا كه از نظر محتوا نزد اهل معرفت مفهوم صحيحى دارد امّا اگر در دست افراد ناروا قرار گيرد مايه ى گمراهى آن ها مى شود.

شيخ محمود شبسترى در گلشن راز مى گويد:

روا باشد أنا الحق از درختى *** چرا نبود روا از نيك بختى

ظاهر اين شعر جز حلول خدا در بدن عارف چيز ديگرى نيست ولى هيچ انديشمندى چنين انديشه را در سر نمى پروراند تا چه رسد به عارفان الهى كه در