دارد، زيرا در درخت اختيار و انتخاب نيست و به باز نشستن نتيجه ى قهرى فراهم گشتن شرايط است در حالى كه انسان بايد به دست تواناى خود به فراهم كردن شرايط تن دهد يا كمك كند آن گاه با كمال اختيار از شرايط بهره گيرد و به سوى تكامل گام بردارد.

از اين بيان مى توان اين نتيجه را گرفت كه آزادى كالاى وارداتى نيست كه از خارج بر جامعه تحميل شود و اصلا آزادى وارداتى رشد مصنوعى است، و بسان ديگر امور تميلى نشانه ى كمال جامعه و عظمت و عزت او نيست بلكه آزادى يك ارزش درونى است كه بايد خود جامعه در تحصيل آن بكوشد.

در اين جا مطلبى ديگر پيش مى آيد و آن اين كه جامعه ها از نظر ظرفيت و پذيرش شرايط مساعد مختلفند، برخى از جامعه ها قدرت جذب شرايط را بيش از جامعه هاى ديگر دارند و طبعاً آزادى در آن جامعه از رشد بيشترى برخوردار بوده و زودتر به مقصد مى رسد در حال يكه در برخى ديگر جريان به گونه ى ديگر است.

چه بسا پايبندى برخى از جامعه ها به يك رشته عادات و تقاليد ناموزون ـ مانند تقديس گاو در هند ـ مانع از فراهم گشتن شرايط مناسب براى رشد مى باشد.

انبيا و پيامبران مناديان آزادى به اين معنى بودند، يعنى پس از رفع موانع شرايط تكامل را بريا همگان فراهم مى آورند تا جامعه بر اثر رهايى از خرافات و انديشه بت پرستى به كمال مطلوب برسد، و توان خود را به فعليّت برساند.

اميرمؤمنان(عليه السلام) نقش انبيا را چنين معرفى مى كند:

«اصطفى سبحانه من ولده انبياء أخذ عل يالوحى ميثاقهم وعلى تبليغ الرسالة أمانتهم، لما بدل أكثر خلقه عهد الله اليهم فجهلوا حقّه، واتّخذوا الانداد معه، واجتالتهم الشياطين عن معرفته،واقتطعتهم من عبادته، فبعث فيهم رسله، وواتر