شود، و اگر قانون برخلاف ميل طبيعى و درخواست درونى او باشد نمى تواند از آن فرار كند، و فرياد «اسبتداد» برآورد، و در غير اين صورت يك دوگانگى در زندگى او پديد مى آيد، از يك طرف نوع حاكميت را مى پذيرد، و از طرف ديگر، از نتيجه ى آن مى گريزد.

يك چنين سخن در نظامات دينى نيز حاكم است، فردى به آيينى معتقد مى باشد، و نظام برخاسته از آن را مى پذيرد، طبعاً بايد به قوانين آن احترام بگذارد و محدوديت هاى آن را به جان بپذيرد، آن را منافى با آزادى و نفى سلطه نينگارد.

فرانس روزنتال مى گويد: «مفهوم بعدى آزادى به معناى انقياد و تسليم شدن افراد به يك قانون و شريعت الهى است. اين نظريه مورد علاقه ى مستقيم ما است، چرا كه آشكارا در شرايط رايج و شايع در اسلام، قابل اعمال مى باشد. در حقيقت، اين كار صورت عمل به خود گرفته است. بر طبق گفته ى ل. گاردت: «على رغم تمامى تفاوت ها، عقايد اسلامى و مسيحى درباره ى آزادى در يك چيز مشترك هستند: آن ها به يك ميزان با تقاضاى بى قيد و شرط آزادى كاذب و صرفاً صورى، مخالف هستند... يك مسيحى همانند يك مسلمان احساس آزادى ندارد، مگر آن كه با خرد و نظمى برتر هم آهنگ باشد».[1] و نيز مى گويد:

«به طور خلاصه بايد يادآورى كرد كه اين نظريه درباره ى آزادى كه عبارت است از انقياد و وابستگى به خدا، نظريه اى جديد نيست. چنين مفهومى قطعاً و به نحو اجتناب ناپذيرى در هر سنت توحيدى پديد مى آيد.[2]