بنابراين بايد اعتراف كرد كه منظور از يأس، يك نوع نوميدى مخصوصى است كه با تكميل دين توأم مى باشد واين دو موضوع باتعيين جانشين صورت مى گيرد و بس.

زيرا روزى كه پيامبر جانشين خود را رسماً تعيين كرد، در آن روز كافران در يأس و نوميدى از محو و نابودى اسلام، فرو رفتند زيرا آنان تصور مى كردند كه آئين اسلام قائم به شخص پيامبر است وبا رحلت رسول گرامى آن نيز از ميان مى رود و اوضاع به حال سابق باز مى گردد، وقتى مشاهده كردند كه پيامبر فرد شايسته اى را (كـه پـس از خود او، از نظر علـم و دانش، عدالت و دادگرى، قدرت و قاطعيت بى نظير بود) براى رهبرى تعيين كرد و مسلمانان با او بيعت كردند، ديگر به كلى مأيوس شدند و دانستند كه اسلام به صورت يك آئين ريشه و بقاء دار در آمد، و براى آن تزلزلى نيست و در چنين روزى اين دو حادثه يعنى: يأس و نوميدى كافران از غلبه بر اسلام، وتكميل اركان دين، تحقق پذيرفت.

آيات قرآنى گواهى مى دهد كه كافران پيوسته چشم طمع به دين مسلمانان دوخته بودند و آخرين آرزوى آنان اين بود كه مسلمانان را از آئين خود باز دارند، و به كيش نياكان خود بر گردانند چنانكه مى فرمايد:

( وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ اَهْلِ الْكِتابِِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ اِيْمانِكُمْ كُفّاراً)

( سوره بقره، آيه 109).

« بسيارى از اهل كتاب آرزو كردند كه شما ها را پس از ايمان به سوى كفر باز گردانند».

اين آيه و همچنين است آيات ديگرى كه در اين زمينه وارد شده است.

ولى پيشرفت سريع اسلام در شبه جزيره و سقوط پايگاه شرك در مكه از اميد آنان مى كاست ولى آخرين پناهگاه خيالى آنان اين بود كه چون آورنده آئين جديد، فرزندى ندارد كه پس از درگذشت او حكومت جوان اسلام را رهبرى كند، از اين لحـاظ، اسـاس حكومت اسلامـى پس از رحلت او فـرو مى ريـزد و چيزى طول