مضمون است آيات :( فَوَرَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ اَجْمَعِينَ عَمّا كانوُا يَعْمَلوُنَ) ( حجر، آيه 92 و93). : بـه خـدايـت سوگنـد البـته از كردار همه آنان سئوال مى نمائيم و آيه :( وَقِفوُهُمْ اِنَّهُمْ مَسْئوُلوُنَ)(صافات،آيه 24): آنان را نگهداريد كه آنها باز خواست خواهند شد» وآيات ديگر را كه به اين مضمون و در اين مورد وارد شده اند، در سوره هاى ياد شده در زير مطالعه فرمائيد: ( نحل، 56 و 93)، (تكاثر، 8)، (عنكبوت، 13) و.. همگى حاكى است كه در روز رستاخيز از كردار و افعال آنان سئوال خواهد شد.

در برابر اين گروه از آيات، آياتى وجود دارد كه وجود سئوال و پرسش را از انس و جن و مجرمان نفى مى نمايد و مى فرمايد: ( وَ لا يُسْئَلُ عَنْ ذُنوُبِهِمُ الْمُجْرِموُنَ) (قصص، آيه 78). از گناه مجرمان سئوال نخواهد شد و نيز در سوره ( الرحمـن، آيه 39) مى فرمايد:( فَيَوْمَئِذ لا يُسْئَلُ عَنْ ذَنْبِهِ اِنْسٌ وَ لا جانٌّ) در اين روز از گناه انس و جنّ سئوال نخواهد شد.

مفسران پيرامون مفاد اين آيات، سخنانى دارند كه يكى از آنها را نويسنده تفسير بر گزيده و مى خواهد با شواهدى آن را اثبات كند، وى مى گويد:

«مقصود از آياتى كه مى گويد روز قيامت مردم مورد بازجوئى قرار مى گيرند اين است كه از آنان سئوال مى شود كه آيا پيامبرى به سوى شما آمد، يا نيامده و متعلق سئوال همان بعثت « نـبى » و « نذيـر» است و مقصود از آياتى كه نفى سئوال مى نمايد اين است كه از فرد فرد آنها نمى پرسيم كه كدام اعمال رامرتكب شده اند و احتياجى به اين نيست كه در روز قيامت از فرد فرد كفار بپرسيم كه آيا فلان گناه را انجام داده ايد يا نه؟

گواه بر اين كه مورد سئوال همان آمدن پيامبر است آيه 8 و9 از سوره ملك است آنجا كه مى فرمايد: ( كُلَّما اُلْقِىَ فِيها فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها اَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ) هـروقت كه دسـته اى از كفـار در آتش انداخـته شـوند، سر پرسـتان جهنم از آنها مى پرسند كه آيا «نذيرى» ( بيم دهى) به سوى شمانيامد؟ واين خود مى رساند كه