براى كسانى كه بعمليات خاورشناسان- اعتقاد راسخ دارند- بعنوان نمونه اين قسمت را نقل مى‌كنيم- همين كنت گوبينو سابق الذكر- كه در زمان ناصرالدين شاه در ايران اقامت داشته- و زبان فارسى را خوب تكلم مى‌كرده- در كتابى كه بنام سه سال در ايران - بزبان فرانسه منتشر كرده و به فارسى ترجمه شده است- آنجا كه كيفيت احوال پرسى ايرانيان را شرح مى‌دهد- مى‌گويد پس از آنكه شما و صاحبخانه و جميع حضار نشستيد- شما به طرف صاحبخانه رو مى‌كنيد و مى‌گوئيد- آيا بينى شما فربه است صاحبخانه مى‌گويد- در سايه توجهات بارى تعالى بينى من فربه است- بينى شما چطور ...من در بعضى مجالس ديده‌ام- كه حتى پنج مرتبه اين را از يكنفر سؤال كرده‌اند- و او پاسخ داده است و حتى شنيدم- در توصيف ...يكى از علماء تهران مى‌گفتند- كه از بزرگترين خصائلش اين بود- كه وقتى بملاقات يكى از بزرگان مى‌رفت- نه تنها در خصوص بينى وى و متعلقان وى پرسش مى‌نمود- بكله راجع به بينى تمام نوكرها- و حتى دربان استفسار مى‌كرد - ملاحظه كنيد كه اين مرد در اثر عدم آشنائى كامل- به تعبيرات زبان فارسى و گمان اينكه- در جمله دماغ شما چاق است- منظور از كلمه دماغ بينى و منظور از چاقى فربهى است- دچار چه اشتباهى شده- و به چه صورت مسخره‌آميزى آنرا نقل كرده است- .

قطعا كنت گوبينو در بيان اين جمله غرض سوئى نداشته- و تنها عدم آشنائى كامل به تعبيرات فارسى- او را باين اشتباه انداخته است- .

وقتى كه در مقام معرفى آداب و عادات رسمى- اينگونه اشتباهات رخ مى‌دهد- در مورد افكار فلسفى چه انتظارى مى‌توان داشت- ما ميدانيم در خود ايران كه مهد پرورش- افكار كسانى مانند بو على و صدر المتالهين است- در تمام دوره‌ها فضلايى كه مايل بودند- بان افكار آشنائى كامل پيدا كنند- سالها از عمر خويش را صرف اين كار مى‌كردند-