در
سال سنه احدي [1] و اربعين و ستمائة، شبي بر سبيل مهمان در خانه او
نزول شد، از وي سماع افتاد: كه چون از آن پل گذشته شد، پانزده روز ميان
شعاب جبال شامخات بالا (و) شيب، قطع منازل و مراحل كردند، شانزدهم روز بصحن
زمين تبت وصول نمود (تمام) آن زمين (و) قبايل معمور بود، و ديهاء آبادان.
اول بموضعي رسيدند، كه آنجا قلعه بود، چون لشكر اسلام دست بنهب بردند، اهل
(آن) قلعه و حوالي براي دفع پيش باز آمدند و جنگ پيوستند، و از بامداد تا
نماز ديگر مقاتله صعب رفت، و جمع بسيار از لشكر اسلام كشته و خسته گشتند و
تمامت سلاح آن جماعت از پارههاي (ني) نيزه بود، چنانچه جوشن و برگستوان و
خود و سپر، همه قطعه قطعه بريشم خام [2] بر هم بسته و دوخته و جمله [3] خلق تير انداز [4] و كمانهاي بلند بودند. چون شب لشكرگاه شد، جمعي
را كه اسير [5] كرده بودند (پيش آوردند و) تفحص نمودند. چنان تقرير
كردند: كه بر پنج فرسنگي آن موضع شهريست، آنرا كرم بتن [6] خوانند در
آنجا بقدر سيصد و پنجاه هزار ترك شجاع و تير انداز باشد، همان لحظه كه سوار
مسلمان برسيد، قاصدان بفرياد رفتهاند تا خبر كنند، بامدادان سواران [7] برسند. داعي وقتي كه بطرف لكهنوتي بود، ذكر آن شهر تفتيش كرده بود،
شهريست بس بزرگ، تمام باره او از سنگ، تراشيده (و) جماعت برهمنان و نوينان [8] اند، و آن شهر در فرمان مهتر ايشانست، و دين ترسائي دارند[1] مط و اصل: كذا. حاشيه مط: اثني. متن راورتي: اثني. حاشيه وي: احدي. [2] اصل و پ: برسم خام. راورتي: بريشم يا برسم [3] اصل: و چون خلق [4] اصل: تير انداز و ترك و كمانهاي. [5] اصل: امير. [6] كذا در اصل و پ و مط. در نسخ ماخذ مط: كرم ببن يا لرم بين. نسخ
راورتي: كربتن، كرپتن، كرهپتن كورپتن، كرم بتن. زبده التواريخ: كرشين،
كرشن. مورخان ديگر كرم سين. در اراضي گور كه شهري بنام دهرم پتن و شهر ديگر
نپال نپاللايتهپتن پتن بود، كه باين نام شباهتي دارند. [7] مط: بامداد آن سوار بر ان برسند [8] مط: نوينان، توتيان. پ: توتيان. اصل: نوپيانند راورتي: نوينها، شايد
نوين مغلي باشد كه ذكر شد. بقول كارترمر املاي صحيح اين كلمه توين است
(تاريخ مغل 198) در جهانگشاي جويني (1: 241) آمده كه مسيحيان و راهبان
بودائي را مغولها توين خوانند، و در تاريخ رشيدي نيز توين راهب بودائي است و
جويني گويد: در زعم جماعت منزويان بتپرستان كه بلغت ايشان توين خوانند.