نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 412
توحید است، و گفتهاند: مراد از آن، ثبات بر عهد و وفا نسبت به آن است، و گفتهاند: مراد
از آن، سکینه است، و گفتهاند: قول به «بلی» در عالم ذرّات، که این،
سبکترین اقوال است، و بعید نیست که مراد از آن، روح ایمانی باشد که امر به
تقوا میکند؛ همچنان که خدای تعالی فرمود: «أُولئِکَ کَتَبَ فِی
قُلُوبِهِمُ الْإِیمانَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ»، [1] و خدای تعالی
فی قوله: «وَ کَلِمَتُهُ أَلْقاها إِلی مَرْیَمَ وَ رُوحٌ مِنْهُ»، [2] بر
«روح» اطلاق «کلمه» فرموده. [3] همچنین فی قوله: «الَّذِینَ امْتَحَنَ
اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوی ، [4] فرموده: امتحان، همان آزمایش بوده و
برای آگاهی یافتن از حال شیء مجهول میباشد، و چون این امر، در حقّ خدای
تعالی محال است، پس مراد از آن در اینجا، تمرین و ایجاد عادت است؛ چنانکه
گفتهاند: «او حمل المحنه و المشّقه علی القلب لیعتاد بالتقوی»؛ یعنی یا
حمل زحمت و مشقت است بر دل تا به تقوا عادت کند، و آیه سیاقش برای دادن
وعده زیباست برای فرو آوردن لحن صدا نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و
سلّم، پس از توصیف آنان به اینکه دلهایشان موضع امتحان تقواست، و آن کسی
که آنان را برای آن آزمایش میکند، خدای سبحان میباشد. [5] نیز فی قوله
تعالی: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا تَناجَیْتُمْ فَلا
تَتَناجَوْا بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ مَعْصِیَةِ الرَّسُولِ وَ
تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوی »، [6] فرموده: مخاطب در آیه، مؤمنان
هستند. پس در آیه برای آنان نجوا را جایز نمود و بر آنان در نجوا شرط کرد
که به گناه، تجاوز، دشمنی و نافرمانی از پیامبر نجوا نکنند، و نجوایشان به
برّ و تقوا باشد. «بِالْبِرِّ» عبارت از وسعت و گسترش در کار خیر بوده و در
مقابل «الْعُدْوانِ» است، و «التَّقْوی در مقابل «بِالْإِثْمِ» است. [7] [1]. مجادله/ 22. [2]. نساء/ 171. [3]. المیزان، ج 18، ص 316. [4]. حجرات/ 3. [5]. المیزان، ج 18، ص 337. [6]. مجادله/ 9. [7]. المیزان، ج 19، ص 215.
نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 412