خوئى، فاضل، تبريزى: واجب است. .

تبريزى: و هم چنين است بنا بر احتياط اگر مادر بتواند بچه خود را از شير خشك معمولى غذا دهد.

بهجت: مسأله زنى كه بچه شير مى‌دهد و شير او كم است، چه مادر بچه باشد يا دايه او، چه با اجرت شير بدهد يا بى‌اجرت، اگر روزه براى خودش يا بچه‌اى كه شير مى‌دهد ضرر دارد، واجب است افطار كند و براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد، و در هر دو صورت روزه‌هايى را كه نگرفته بعد از برطرف شدن عذر، بايد قضا نمايد، و اگر كسى پيدا شود كه بى‌اجرت بچه را شير دهد، يا براى شير دادن بچه، از پدر يا مادر بچه يا از شخص ديگرى كه اجرت او را بدهد اجرت بگيرد، واجب است كه بچه را به او بدهد و روزه بگيرد.

مكارم: مسأله زنانى كه بچه شير مى‌دهند خواه مادر بچه باشند يا دايه، اگر روزه گرفتن باعث كمى شير آنها و ناراحتى بچه شود روزه بر آنها واجب نيست، ولى براى هر روز همان كفاره (يك مد طعام) واجب است، بعداً نيز بايد روزه را قضا كنند، اما اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه كفاره، ولى بايد بعداً روزه‌هايى را كه نگرفته‌اند قضا نمايند. [و]اگر كسى پيدا شود كه بدون اجرت، بچه را شير دهد يا شخصى پيدا شود كه اجرت دايه را بى‌منت بپردازد، در اين صورت روزه گرفتن واجب است.

راه ثابت شدن اوّل ماه

[مسأله 1730 اول ماه به پنج چيز ثابت مى‌شود]

مسأله 1730 اول ماه به پنج چيز (1) ثابت مى‌شود: اول: آن كه خود انسان ماه را ببيند (2) . دوم: عدّه‌اى كه از گفتۀ آنان يقين (3) پيدا مى‌شود، بگويند ماه را ديده‌ايم و هم چنين است هر چيزى كه به واسطۀ آن يقين (4) پيدا شود (5) . سوم: دو مرد عادل بگويند كه در شب ماه را ديده‌ايم (6) ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند (7) يا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اين كه بگويند داخل دايرۀ ماه طرف افق بود اوّل ماه ثابت نمى‌شود (8) . اما اگر در تشخيص بعض خصوصيات اختلاف داشته باشند مثل آن كه يكى بگويد ماه بلند بود و ديگرى بگويد نبود، به گفتۀ آنان اول ماه ثابت مى‌شود (9) . چهارم: سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه به واسطۀ آن، اول ماه رمضان ثابت مى‌شود و سى روز از اوّل رمضان بگذرد كه به واسطۀ آن، اوّل ماه شوّال ثابت مى‌شود (10) . پنجم: حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است (11) .

(1) خوئى، سيستانى، زنجانى: به چهار چيز. .

فاضل، تبريزى: به چند چيز. .

(2) زنجانى: يا از جهتى براى انسان يقين حاصل شود. .

مكارم: [اول:]ديدن ماه با چشم، اما ديدن با دوربين و وسائل ديگرى از اين قبيل كافى نيست. .

(3) خوئى، گلپايگانى، صافى، بهجت، تبريزى، سيستانى: يا اطمينان. .

(4) خوئى، تبريزى: يا اطمينان. .

سيستانى: يا اطمينان از يك منشأ عقلائى. .

(5) بهجت: و ممكن است از اين قبيل باشد هنگامى كه ماه جديد به صورت طوق‌دار مشاهده شود يعنى علاوه بر نيم دايره هلال كه كاملاً نورانى است نيمه ديگر آن كه تاريك است