(4) سيستانى: و بايد آن را قضا كند.

زنجانى: و در اين مسأله فرقى نيست كه قبل از فجر در سفر بوده و يا آن كه ابتدا روزه گرفته و سپس با مسافرت، روزه را باطل كرده و بعد به وطن يا جايى كه مى‌خواهد ده روز در آنجا بماند، رسيده است.

بهجت: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1723.

[مسأله 1723 اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد]

مسأله 1723 اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، يا به جايى برسد كه مى‌خواهد ده روز در آنجا بماند (1) ، نبايد آن روز را روزه بگيرد.

(1) سيستانى: بنا بر احتياط واجب روزه‌اش باطل است و بايد آن را قضا كند.

فاضل، مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1722.

بهجت: مسأله اگر مسافر بعد از ظهر از مسافرت برگردد و ظهر آن روز در جايى كه نماز تمام است نباشد، روزۀ آن روز باطل است، ولى اگر قبل از ظهر برگردد، در صورتى كه افطار نكرده باشد، روزۀ آن روز بر او واجب مى‌شود، بنا بر اين بايد نيت روزه بكند و روزه‌اش هم صحيح است.

[مسأله 1724 مسافر و كسى كه از روزه گرفتن عذر دارد]

مسأله 1724 مسافر و كسى كه از روزه گرفتن عذر دارد، مكروه است در روز ماه رمضان جماع نمايد و در خوردن و آشاميدن كاملاً خود را سير كند.

اين مسأله در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست

[مسأله 1725 كسى كه به واسطۀ پيرى نمى‌تواند روزه بگيرد]

مسأله 1725 كسى كه به واسطۀ پيرى نمى‌تواند روزه بگيرد، يا براى او مشقّت دارد (1) ، روزه بر او واجب نيست (2) . ولى در صورت دوم بايد براى هر روز يك مد كه تقريباً ده سير است گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد. (3)

(1) زنجانى: اگر چه به حدّ حرج نرسد. .

(2) بهجت: و چنانچه تا رمضان بعد بتواند روزه بگيرد أقوى وجوب قضا است؛ و در صورتى كه نتواند تا رمضان بعد روزه را قضا كند واجب است براى هر روز يك مد طعام كه تقريباً ده سير است از گندم يا جو و مانند اينها صدقه دهد؛ و هم چنين كسى كه توانائى قضاى روزه را داشته ولى به سبب ندانستن حكم، قضاى آن را تا رمضان بعد تأخير انداخته بايد علاوه بر قضاى روزه به مقدارى كه گفته شد كفاره بدهد.

(3) خوئى، تبريزى، سيستانى: بايد براى هر روز يك مد طعام گندم يا جو يا نان و مانند اينها به فقير بدهد.

گلپايگانى، صافى: بايد براى هر روز يك مد گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد بلكه در صورت اوّل نيز بنا بر احتياط لازم يك مد طعام بدهد.

زنجانى: بايد براى هر روز يك مدّ: به احتياط واجب حدود (900) گرم، طعام به فقير بدهد.

مكارم: مسأله مرد و زن پير كه روزه گرفتن براى آنها مشكل است مى‌توانند روزه را ترك كنند، ولى بايد براى هر روز يك مد (تقريباً (750) گرم) گندم يا جو و مانند اينها به فقير دهند